MEDIA-ISLAM.COM

Təqva barəsində Həmmam adlı bir şəxs Əli (ə)-dan “təqvalıların xüsusiyyətləri nədir?” - deyə sual etdikdə Həzrət cavab verdi:

مَنْطِقُهُمُ الصَّوٰابُ، وَمَلْبَسُهُمُ الْاِقْتِصٰادُ، وَمَشْيُهُمُ التَّوٰاضُعُ، بَخَعُوا للِّهِ تَعٰاليٰ بِطـٰاعَتِهِ، وَخَضَعُوا لَهُ بِعِبٰادَتِهِ، فَمَضَوْا غٰاضِينَ أَبْصٰارَهُمْ عَمّٰا حَرَّمَ اللهُ عَلَيْهِمْ، وٰاقِفِينَ أَسْمٰاعَهُمْ عَلَي الْعِلْمِ بِدِينِهِمْ، نَزَلَتْ أَنْفُسُهُمْ مِنْهُمْ فِي الْبَلاٰءِ كَالَّذِي نَزَلَتْ مِنْهُمْ فِي الرَّخٰاءِ، رَضَوا عَنِ اللهِ بِالْقَضٰاءِ، فَلَوْلاَ اْلآجٰالُ الَّتِي كَتَبَ اللهُ لَهُمْ لَنْ تَسْتَقِرَّ أَرْوٰاحُهُمْ فِي أَجْسٰادِهِمْ طَرْفَةَ عَيْنٍ، شوقًا اِليٰ لِقٰاءِ اللهِ وَالثَّوٰابِ، وَخَوْفاً مِنَ الْعِقٰابِ. عَظُمَ الْخٰالِقُ فِي أَنْفُسِهِمْ، وَصَغُرَ مٰا دُونَهُ فِي أَعْيُنِهِمْ، فَهُمْ وَالْجَنَّةُ كَمَنْ رَآاهٰا فَهُمْ عَلَيٰ أَرٰائِكِهٰا مُتَّكِئُونَ، وَهُمْ وَالنّٰارُ كَمَنْ أَدْخَلَهٰا فَهُمْ فِيهٰا يُعَذَّبُونَ، قُلُوبُهُمْ مَحْزُونَةٌ، وَشُرُورُهُمْ مَاْمُونَةٌ، وَاَجْسٰادُهُمْ نَحِيفَةٌ، وَحَوٰائِجُهُمْ خَفِيفَةٌ، وَاَنْفُسُهُمْ عَفِيفَةٌ

وَمَعُونَتُهُمْ فِي الْإِسْلاٰمِ عَظِيمَةٌ. صَبَرُوا أَيّٰامًا قَلِيلَةً فَأَعْقَبَتْهُمْ رٰاحَةٌ طَوِيلَةٌ، تِجٰارَةٌ مُرْبِحَةٌ يَسَّرَهٰٰا لَهُمْ رَبٌّ كَرِيمٌ، أُنٰاسٌ أَكْيٰاسٌ، أَرٰادَتْهُمُ الدُّنْيٰا فَلَمْ يُرِيدُونَهٰا، وَطَلَبَتْهُمْ فَأَعْجَزُوهٰا

أَمَّا اللَّيْلُ فَصٰافُّونَ أَقْدٰامَهُمْ، تٰالُونَ لِأَجْزٰاءِ الْقُرْآنِ يُرَتِّلُونَهُ تَرْتِيلاً، يَعِظُونَ أَنْفُسَهُمْ بِاَمْثٰالِهِ، وَيَسْتَشْفُونَ لِدٰائِهِمْ بِدَوٰائِهِ تٰارَةً، وَتٰارَةً مُفْتَرِشُونَ جِبٰاهَهُمْ وَاَكُفَّهُمْ وَرَكْبَهُمْ وَاَطْرٰافَ أَقْدٰامِهِمْ، تَجْرِي دُمُوعُهُمْ عَلَيٰ خُدُودِهِمْ، يُمَجِّدُونَ جَبّٰارًا عَظِيمًا وَيَجْاَرُونَ اِلْيهِ جَلَّ جَلالُهُ فِي فَكٰاكِ رِقٰابِهِمْ. هٰذٰا لَيْلُهُمْ، فَأَمَّا النَّهٰارُ فَحُلَمٰاءُ عُلَمٰاءُ بَرَرَةٌ أَتْقِيٰاءُ، بَرٰاهُمْ خَوْفُ بٰارِيهِمْ فَهُمْ أَمْثٰالُ الْقدٰاحِ، يَحْسَبُهُمُ النّٰاظِرُ اِلَيْهِِمْ مَرْضٰي وَمٰا بِالْقَوْمِ مِنْ مَرَضٍ، أَوْقَدْ خُولِطُوا، وَقَدْ خٰالَطَ الْقَوْمُ مِنْ عَظَمَةِ رَبِّهِمْ، وَشِدَّةِ سُلْطـٰانِهِ أَمْرٌ عَظِيمٌ طـٰاشَتْ لَهُ قُلُوبُهُمْ، وَذَهَلَتْ مِنْهُ عُقُولُهُمْ. فَاِذَا اسْتَقٰامُوا مِنْ ذٰلِكَ بٰادَرُوا اِلَي اللهِ تَعٰاليٰ بِاْلأَعْمٰالِ الزّٰاكِيَةِ، لاٰ يَرْضَوْنَ لِلّهِ لَهُ بِالْقَلِيلِ وَلاٰ يَسْتَكْثِرُونَ لَهُ الْجَزِيلَ. فَهُمْ لِأَنْفُسِهِمْ مُتَّهِمُونَ، وَمِنْ أَعْمٰالِهِمْ مُشْفِقُونَ، اِنْ زُكِّيَ أَحَدُهُمْ خٰافَ مِمّٰا يَقُولُونَ، وَقٰالَ: اَنَا أَعْلَمُ بِنَفْسِي مِنْ غَيْرِي، وَرَبِّي أَعْلَمُ بِي، اَللَّهُمَّ لاٰ تُؤٰاخِذْنِي بِمٰا يَقُولُونَ، وَاجْعَلْنِي خَيْرًا مِمّٰا يَظُنُّونَ، وَاغْفِرْ لِي مٰا لاٰ يَعْلَمُونَ، فَإِنَّكَ عَلاّٰمُ الْغُيُوبِ، وَسٰاتِرُ الْعُيُوبِ. هٰذٰا وَمِنْ عَلاٰمَةِ أَحَدِهِمْ أَنْ تَرَي لَهُ قُوَّةً فِي دِينٍ، وَحزمًا فِي لينٍ، وَإِيمٰانًا فِي يَقِينٍ، وَحِرْصًا عَلَيٰ عِلْمٍ، وَفَهْمًا فِي فِقْهٍ، وَعِلْمًا فِي حِلْمٍ، وَقَصْداً فِي غِنًي وَتَجَمُّلاً فِي فٰاقَةٍ، وَصَبْرًا فِي شِدَّةٍ، وَخُشُوعًا فِي عِبٰادَةٍ، وَإِعْطـٰاءً فِي حَقٍّ، وَرِفْقًا فِي كَسْبٍ، وَطَلَبًا فِي حَلاٰل،ٍ وَنشٰاطًا فِي هُدًي، وَاعْتِصٰامًا فِي شَهْوَةٍ، وَبرًّا فِي اسْتِقٰامَةٍ. لاٰ يَغُرُّهُ مٰا جَهِلَهُ، وَلاٰ يَدَعُ اِحْصٰاءُ مٰا عَمِلَهُ، يَسْتَبْطِئُ نَفْسَهُ فِي الْعَمَلِ، وَهُوَ مِنْ صٰالِحِ عَمَلِهِ عَلَيٰ وَجِلٍ. يُصْبِحُ وَشُغْلُهُ الذِّكْرُ، وَيُمْسِي وَهَمُّهُ الشُّكْرُ، يَبِيتُ حَذَرًا مِنْ سِنَةِ الْغَفَلَةِ، وَيُصْبِحُ فَرِحًا لِمٰا أَصٰابَ مِنَ الْفَضْلِ وَالرَّحْمَةِ. إِنِ اسْتَصْعَبَتْ عَلَيْهِ نَفْسُهُ فيِمٰا تَكْرَهُ، لَمْ يُعْطِهٰا سُؤْلَهٰا فِيمَا اِلَيْهِ تَشْرَحُ. رَغْبَتُهُ فِيمٰا يَبْقَيٰ، وَزَهٰادَتُهُ فِيمٰا يَفْنٰي. قَدْ قَرَنَ الْعَمَلَ بِالْعِلْمِ وَالْعِلْمَ بِالْحِلْمِ. دٰائِمًا نَشٰاطُهُ، بَعِيداً كَسَلُهُ، قَرِيبًا أَمَلُهُ. قَلِيلاً زَلَلُهُ، مُتَوَقِّعًا أَجَلَهُ، خٰاشِعًا قَلْبُهُ، ذٰاكِرًا رَبَّهُ، قٰانِعَةً نَفْسُهُ، عٰازِبًا جَهْلُهُ، مُحْرِزًا دِينَهُ، مَيِّتًا دٰاؤُهُ، كٰاظِمًا غَيْظَهُ، صٰافِيًا خُلُقَهُ، آمِنًا مِنْهُ جٰارُهُ، سَهْلاً أَمْرُهُ، مَعْدُومًا كِبْرَهُ، بَيِّنًا صَبْرُهُ، كِثِيرًا ذِكْرُهُ، لاٰ يَعْمَلُ شَيْئًا مِنَ الْخَيْرِ رِئٰاءً، وَلاٰ يَتْرُكُهُ حَيٰاءً. اَلْخَيْرُ مِنْهُ مَاْمُولٌ، وَالشَّرُّ مِنْهُ مَاْمُونٌ، إِنْ كٰانَ بَيْنَ الْغٰافِلِينَ كُتِبَ فِي الذّٰاكِرِينَ، وَإِنْ كٰانَ مَعَ الذّٰاكِرِينَ لَنْ يُكْتَبَ مِنَ الْغٰافِلِينَ، يَعْفُوا عَمَّنْ ظَلَمَهُ، وَيُعْطِي مَنْ حَرَمَهُ، وَيَصِلُ مَنْ قَطَعَهُ.

قَرِيبٌ مَعْرُوفُهُ، صٰادِقٌ قَوْلُهُ، حَسَنٌ فِعْلُهُ، مُقْبِلٌ خَيْرُهُ مُدْبِرٌ شَرُّهُ، غٰائِبٌ مَكْرُهُ، فِي الزَّلاٰزِلِ وَقُورٌ، وَفِي الْمَكٰارِهِ صَبُورٌ، وَفِي الرَّخٰاءِ شَكُورٌ، لاٰ يَحِيفُ عَلَيٰ مَنْ يُبْغِضُ، وَلاٰ يَاْثمُ فِيمَنْ يُحِبُّ، وَلاٰ يَدَّعِي مٰا لَيْسَ لَهُ، وَلاٰ يَجْحَدُ مٰا عَلَيْهِ، يَعْتَرِفُ بِالْحَقِّ قَبْلَ أَنْ يُشْهَدَ بِهِ عَلَيْهِ، لاٰ يُضَيِّعُ مَا اسْتَحْفَظَهُ، وَلاٰ يُنٰابِزُ بِاْلأَلْقٰابِ. لاٰ يَبْغِي عَلَيٰ أَحَدٍ، وَلاٰ يَغْلِبُهُ الْحَسَدُ، وَلاٰ يُضٰارُّ بِالْجٰارِ، وَلاٰ يُشْمِتُ بِالْمُصٰابِ، مُؤَدٍّ لِلْأَمٰانٰاتِ، عٰامِلٌ بِالطـّٰاعٰاتِ، سَرِيعٌ اِلَي الْخَيْرٰاتِ بَطِيءٌ عَنِ الْمُنْكَرٰاتِ، يَاْمُرُ بِالْمَعْرُوفِ وَيَفْعَلُهُ، وَيَنْهٰي عَنِ الْمُنْكَرِ وَيَجْتَنِبُهُ، لاٰ يَدْخُلُ فِي الْاُمُورِ بِجَهْلٍ وَلاٰ يَخْرُجُ مِنَ الْحقِّ بِعَجْزٍ إِنْ صَمَتَ لَمْ يعيه الصُّمْتُ، وَإِنْ نَطَقَ لَنْ يعيه اللَّفْظُ، وَإِنْ ضَحِكَ لَمْ يَعْلُ بِهِ صَوْتُهُ قٰانِعٌ بِالَّذِي قُدِّرَ لَهُ، لاٰ يجْمحُ بِهِ الْغَيْظُ، وَلاٰ يَغْلِبُهُ الْهَوَيٰ، وَلاٰ يَقْهَرُهُ الشُّحُّ، يُخٰالِطُ النّٰاسَ بِعِلْمٍ، وَيُفٰارِقُهُمْ بِسِلْمٍ، يَتَكَلَّمُ لِيغْنمَ، وَيَسْاَلُ لِيَفْهَمَ، نَفْسُهُ مِنْهُ فِي عِنٰاءٍ وِالنّٰاسُ مِنْهُ فِي رٰاحَةٍ، أَرٰاحَ النّٰاسَ مِنْ نَفْسِهِ، وَاتَّبَعَهٰا لِآخِرَتِهِ. إِنْ بُغِيَ عَلَيْهِ صَبَرَ، لِيَكُونَ اللهُ تَعٰاليٰ هُوَ الْمُنْتَصِرَ لَهُ، يِقْتَدِي بِمَنْ سَلَفَ مِنْ اَهْلِ الْخَيْرِ قَبْلَهُ، فَهُوَ قُدْوَةٌ لِمَنْ خَلَفَ بَعْدَهُ اُولـٰئِكَ عُمّٰالُ اللهِ، وَمَطـٰايٰا أَمْرِهِ وَطـٰاعَتِهِ، وَسُرُجُ أَرْضِهِ وَبَرِيَّتِهِ، اُولـٰئِكَ شِيعَتُنٰا وَاَحِبَّتُنٰا، وَمِنّٰا وَمَعَنٰا، اَلاهٰاه شَوْقًا اِلَيْهِمْ.[1]

Pəhrizkarlar dünyada fəzilətlərə malikdirlər (başqalarından üstündürlər). (Çünki) danışıqları doğruluğa əsaslanır (Allahın və Peyğəmbərin razılığına müvafiq şəkildə danışırlar), geyimləri ortadır (həyatlarında ifrata varmaq və ya həddən aşağı olmaq yoxdur) və (xalq arasında) təvazökarlıqla davranarlar. Onlar Allahın onlara rəva bilmədiyi şeyə göz yumar (harama mürtəkib olmaz) və onlara xeyir verən elmə qulaq verərlər. Çətinlik zamanı başqalarının asayiş və rahatlıqda olduqları kimidirlər (ilahi təqdirə boyun əyərək Allahın istədiyinə razıdırlar və onlar üçün çətinliklə rahatlıq birdir). Əgər Allahın onlar üçün (dünyada) müəyyənləşdirdiyi əcəl olmasaydı, savab şövqü və əzabın qorxusundan canları bir göz qırpımı belə bədənlərində qalmazdı. Onların nəzərində Allah böyük, Ondan başqası isə (hər nə olmasından asılı olmayaraq) kiçikdir. Onların Cənnətə olan yəqin və inamları sakinlərinin rahatlıq içində olmalarını görən şəxsin yəqin və inamı kimidir. Həmçinin, oda (cəhənnəmə) imanları onu sakinlərini əzaba düçar halda görən şəxsin imanı kimidir. Qəlbləri qəmgin, zərər-ziyanları təhlükəsiz (hamı onların zərər-ziyanından xatircəm və qorxusuzdur, çünki başqalarını incitmək və hər bir günahın mənşəyi dünyanı sevməkdir ki, onların da ona meyilləri yoxdur), bədənləri (oruc tutmaq, çoxlu ibadət və bəndəlik etmək və qənaət nətisəsində) arıq, (dünyadakı) istəkləri az (naçarlıqdan möhtac olduqlarından artıq bir şey istəmirlər) və nəfsləri pak və təmizdir (şəhvət arxasınsa getmirlər). (Dünyada olan) bir neçə qısa günü səbirlə başa çatdırarlar və onun arxasınsa həmişəlik rahatlığı (sonsuz Cənnət ne’mətini) əldə edərlər. Bu iş Rəbblərinin onlar üçün hazırladığı çox qazanclı və mənfəətli bir ticarətdir. (Onlar özlərini ibadət və bəndəliyə hazırladıqları üçün Allah da səadətə qovuşmaq yolunu onlara göstərmişdir.) Dünya onlara üz tutdu (öz mal və bər-bəzəyini onlara göstərdi), onlar isə ondan üz döndərdilər (ona göz yumdular); onlar  dünyanı əcir etdilər, onlar isə sanlarını qurban verərək (onun çətinliklərinə dözdülər və sonda) özlərini ondan qurtardılar. Gecə olanda (namaz üçün) ayaq üstə duraraq Qur’anın ayələrini diqqət və düşüncə ilə oxuyarlar və onu oxumaq və barəsində düşünməklə özlərini qəmləndirərlər. Onun vasitəsi ilə öz dərdlərinə əlac etməyə çalışarlar (Qur’anı oxumaq və ona əməl etməklə qiyamətin əzab və çətinliklərindən nicat tapmaq istəyərlər). Beləliklə, şövqə gətirən və ümidverici (yaxşı əməl sahiblərinin mükafatını bəyan edən) bir ayə ilə rastlaşanda ona tamah salarlar və şövqlə ona baxarlar, sanki ayənin, barəsində xəbər verdiyi mükafat onların gözləri önündədir və onu görürlər. Həmçinin, qorxulu və vahiməli (pis əməl sahiblərinin cəzasından danışan) bir ayə ilə rastlaşanda qəlblərinin qulaqlarını ona elə açarlar ki, sanki cəhənnəmin (onun əhlinin) nalə və fəryadları qulaqlarının dibindədir. (Allah qarşısında rüku etmək üçün) qamətlərini əyər və (səcdə etmək üçün) alın, əllərinin içi, diz və barmaqlarının uclarını yerə qoyaraq Allah-taaladan özlərinin (qiyamət əzabından) azad olmalarını istəyərlər. Gündüz olanda isə səbrli, alim, yaxşı əməlli və pəhrizkardırlar. Qorxu (Allah qorxusu) bədənlərini, yonulmuş oxların nazikliyi kimi arıqladıb. Görən onların xəstə olduqlarını güman edər, halbuki heç bir xəstəlikləri yoxdur (əksinə, əzabın qorxusundan arıqlayıblar), (onlardan eşitdiyi sözləri düşünmədiyi üçün) sərsəri və dəli olduqlarını deyərlər, halbuki dəli deyildirlər, bəlkə böyük iş (qiyamətin fikri) fikirlərini qarışdırıb. Özlərinin az işlərindən razı olmurlar və çoxu çox saymırlar. Beləliklə, özlərini (itaətdə səhlənkarlıq gümanı ilə) günahlandırarlar və öz əməllərindən qorxarlar (ki, məbada bəyənilməyə). Əgər onlardan birini (yaxşı əməlinə görə) tə’rifləsələr, barəsində deyilənlərdən qorxar və deyər: “Mən özümü başqalarından daha yaxşı tanıyıram və Rəbbim məni mənim özümdən də yaxşı tanıyır.

Allahım, (özündənrazılığa səbəb olan bu) deyilənlərə görə məni cəzalandırma, məni onların güman etdiklərindən də üstün et və onların bilmədikləri günahlarımı bağışla!”

Pəhrizkarların nişanəsi budur ki, sən onu din işində güclü, yumşaqlıq və gözəl xasiyyətdə uzaqgörən, imanda yəqin sahibi, elmdə (elm axtarışında) həris, səbirlilikdə alim, zənginlikdə mö’tədil (israf etməyib varını yersiz xərcləməyən), ibadət və bəndəlikdə təvazökar görərsən və o, yoxsulluq və imkansızlığında bəzənmiş görünər (ki, heç kəs onun yoxsul­luğundan xəbərdar olmasın). Onlar çətinlikdə səbirli, halal axtaran, hidayət və qurtuluşda şad, tamah və hərislikdən uzaqdırlar. (Beləsi) yaxşı işlər görməsinə baxmayaraq qorxu içindədir. Gecə, onun sə’yi (Allah-taalanın ne’mətlərinə görə) şükür etməyə sərf olunur. Gündüz, istəyi Allahı zikr etmək, yada salmaqdır.

Gecəni öz qəflətindən qorxan halda (ki, məbada vəzifələrində səhlənkarlıq etmiş olar) başa vurar və gündüz Allahın lütf və mehribançılığından (onu müsəlman və Məhəmməd-ə və onun əhli-beytinə tabe olanlardan etməsindən) şad və sevincək olar. Əgər nəfsi meyilli olmadığı şeydə ona qarşı itaətsizlik etsə (ibadət və bəndəlikdə çətinliklə ram olsa, o da) nəfsin sevdiyi şey barəsindəki istəyini yerinə yetirməz. Onun gözünün işığı əbədi olan şeydir və çiyrindiyi qalmayan şeydir (gözünü axirətə dikib və dünyaya arxa çevirib). O, səbri elmlə və sözü əməl ilə qarışdırır. (Çünki elm və ağla əsaslanmayan səbir və əməl ilə birgə olmayan söz xoşagəlməzdir.) Onu arzusu qısa (məhdud), səhv və xətası az, qəlbi təvazökar, nəfsi qane, yeməyi az, işi asan, dini qorunmuş, şəhvət və istəyi yox və qəzəbi yatırılmış görərsən. Xalq onun yaxşılığına göz dikib və pisliyindən rahat və xatircəmdir. Əgər (Allah və Peyğəmbərdən) qafil və xəbərsiz insanlar içərisində olsa, xəbərdarların zümrəsində sayılar. (Çünki onun qəlbi Allahı zikr etməklə məşğuldur.) Əgər xəbərdarların içərisində olsa qafillərdən sayılmaz. Ona zülm edəni bağışlayar, onu məhrum edənə yaxşılıq və ehsan edər və ondan ayrılana birləşər. Söyüş söyməkdən və çirkin sözdən uzaqdır və sözü mülayim olar. Ondan xoşagəlməz bir iş görünməyib və bəyənilən işi aşkardır. Onun yaxşılığı üz tutub və pisliyi arxa çevirib. Çətinliklərdə vüqarlı və dözümlü, ası anlarda səbirli, dinclik və rahatlıqda şükür edəndir. Nifrət etdiyi kimsəyə zülm etməz və sevdiyi şəxsə görə günaha düşməz. (Öz nəfsi istəklərinə tabe olan və zülm edən insanların əksinə olaraq sevmək və ya nifrət bəsləmək onun öz şər’i vəzifəsini yerinə yetirməsinə mane olmur.) Şahid gətirilməmişdən qabaq haqqı qəbul edər. Ona tapşırılan şeyi zay etməz və yadına salınan şeyi unutmaz. Heç kəsi xoşagəlməz ləqəblərlə (kafir, fasiq, münafiq və çirkin kəlmələrlə) çağırmaz və qonşuya ziyan vurmaz. İnsanların başına gələn acı hadisələrə sevinməz. Batil və nahaq yola qədəm qoymaz və haqq yoldan kənara çıxmaz. Əgər sakit otursa, sakitliyi onu yormaz və əgər gülsə, gülüş səsi ucalmaz. Ona zülm edilsə, Allah onun intiqamını alana kimi səbir edər. Nəfsi onun əlindən əzab və çətinliyə düçardır. (Çünki onun istəklərinə zidd davranır.) Xalq onun əlindən rahatlıqdadır. (Çünki xalqı incitmək nəfsi istəklərə tabe olmaq nəticəsində mümkündür.) Axirət işində özünü əziyyətə salar və xalqı özündən (öz işindən) dincliyə çatdırar. Onun şəxslərdən uzaqlaşması (dünyapərəstlərə) rəğbətinin olmamasına və (onlardan) uzaq olmasına görədir. Tanışlarla yaxın olması (Allah adamları ilə) xoşrəftar və mehriban olmağa görədir. Uzaqlaşmasının səbəbi özündən razılıq və özünü böyük tutmaq deyil və yaxınlaşması (ikiüzlü adamlarda olduğu kimi) hiylə və kələk yolu ilə deyil.

***

Qur`ani-kərim insanlara belə ruhi xüsusiyyətlərlə dəyər verir. Bəşəriyyət aləmi əvvəldə qeyd etdiyimiz puç imtiyazları özündən kənarlaşdırıb, bu dəyərli xüsusiyyətlərə üz tutarsa, bütün fəsadların, bədbəxtçiliklərin, eybəcərliklərin, zülm və buna oxşar çətinliklərin kökü yer üzündən kəsilər və insanlar behiştin gözəlliyini elə bu dünyada gözləri ilə görərlər. İslam əxlaqının əsas bir bölməsi sair insanlara və xidmət və yardım etməkdir və bu vacib əməl ibadət hesab olunur.

Müqəddəs İslam dini insanları həsəd, paxıllıq, təkəbbür, qeybət, söz gəzdirmək, tamahkarlıq, pis sözlər danışmaq, başqalarına yalan iftira atmaq və bir sözlə, bütün mənfi keyfiyyətlərdən çəkindirib öz müqəddəs qanunlarını bu cür əməllərə qarşı ağır cəza tədbirləri tə`yin etmişdir. Bunların insan ruhunda və cəmiyyətdə pis tə`sir bağışladığını Qur`an ayələrində və yaxud Peyğəmbər Œ və Əhli-beyt Ã-dən çatan hədislərlə bəyan edir.

İslamın əxlaqi hökmləri, xüsusilə İmam Zeynəl-abidin (ə)-ın “Hüquq risaləsi” adlı kitabında buyurduqları və hörmətli babası Əmirəl-mö`minin Əli (ə)-ın təqvalılar haqqında saydığı xüsusiyyətlər, eləcə də Malik Əjdəri Misrə hakim tə`yin etdiyi zaman verdiyi nəsihətlər icra olunarsa bəşəriyyət aləmi dünya və axirətdə səadətin yüksək zirvələrinə nail ola bilər.

al-shia, Media-islam.Com 2008.