Hamanei ailəsi; dördüncü imam, imam Hüseyinin (ə.s) oğulu imam Zeynel Abidinin (ə.s) soyundan gələn, alimləri, mücahidləri və İslama saysız xidmətləri ol/tapılan köklü bir ailədir.

İşdə belə bir ailədə yetişən və dünya Müsəlmanlarının rəhbəri, İmamı Zamanın (ə.s) haqq naibi, vəl-i fakih olan Ayetullah əl-uzma Seyit Əli Hamaneidir. Bu gün imperialist və kapitalist zorbaçı güclərin bütün planlarını alt-üst edən, Müsəlmanların izzəti və vəhdəti üçün işlə/çalışan, öz Məhəmmədi İslamın hakimiyyəti və inkişafı üçün davamlı çalışan, Ayetullah Hamanei.

Bu böyük şəxsi tanımaq, onun xüsusiyyətlərindən haqqıyla bəhs etmək, imanı və İslam üçün mübarizəsini izah etmək bu səhifələrə sığacaq və bizim uhdesinden gələ biləcəyimiz bir iş deyil. "İmam Humeynini, əsrlər sonra gələcək nəsillər haqqıyla tanıyacaq" dediyi kimi, heç şübhəsiz özü də əsrlər keçdikdən sonra tanınacaq. Buna görə yalnız bioqrafiyasını zikr etməklə kifayətlənək.

Atası Meşhetin qabaqda gələn alimlərindən olan Seyit Cevat Hamaneidir, özü Tebrizdə doğulmuşdur. Daha sonra gənclik dövründə Nəcəfə gedərək burada böyük alimlərdən dəyişik budaqlarda dərslər al/götürmüşdür. İçtihat mövqesinə çatdıqdan sonra, Tebrizə dönərək xalqın hidayəti üçün işlə/çalışdı və bir müddət sonra Meşhet hövzəsi tərəfindən, şagirdlər yetişdirməsi üçün dəvət edildi. Müqəddəs Meşhet şəhərinin qabaqda gələn alimlərindən seyit Haşim Necefabadinin qızıyla evləndi. İman, təqva, fədakarlıq, iffət və ehlibeyt eşqində çox üstün bir qadın idi. Bu evlilikdən dörd kişi və dörd qız uşağı dünyaya gəldi.

Bu uşaqlarından ikincisi Seyit Əli Hamanei; 18 Aprel 1939-cu ildə İmam RZANIN (ə.s) ətrafında, müqəddəs Meşhet şəhərində dünyaya gəldi. Ümumiyyətlə bütün alimlərin həyatı kimi, rəhbərin də həyatı böyük çətinlik və kasıblıqla keçdi. Uşaqlıq dövrünü belə izah etməkdədir:

"Atam halal və harama çox diqqət yetirən biri idi, olduğumuz yerin ən/en tanınmış alimlərindən olmasına baxmayaraq hər vaxt öz qazandığıyla, kasıbca yaşamağı seçərdi. Xatırlayıram da, uşaqlığımda bizə yeni bir ayaqqabı al/götürəcək gücü yox idi, cırıq ayaqqabılar geyərdik və çoxu axşamları aç yatardıq, yemək üçün anam bir şey tapıb hazırlaya bilməzdi. Buğda çörəyi yediyimi çox az xatırlayaram, ümumiyyətlə hamı/həmişə arpa çörəyi yerdik.60–70 metr kvadrat/kadrlıq tək otaqlı bir evdə yaşayırdıq."

Təhsili

İbtidai məktəbin yanında İslami dərsləri atasından al/götürdü, məktəb bitdikdən sonrada Meşhetdəki Nevvab mədrəsəsinə yazılaraq burada İslami elmləri oxumağa başladı. İslam alimliyi yolunu seçməsinin səbəbi olaraq belə buyurmaqdadır:

"Mənim bu müqəddəs alimlik yolunu seçməmdə ən çox təsirli olan atam idi, anamda mənim tələbə olmama çox istəkli idi."

Sunu idi və digər ədəbiyyat kitablarını bu mədrəsədə oxudu, daha sonra Şərhi Lume kitabını atasının yanında, Resail və Mekasibi də şeyx Haşim Kazvininin yanında oxudu. Məntiq, fəlsəfə və digər ağılı elmləri, əvvəl Ayetullah mirzə Cevat Aga Tahranidən və sonrasında Şeyx Razılıq İysidən öyrəndi.

Üstün zəkası və böyük səyiylə dərsləri çox qısa müddətdə bitirdi və 18 yaşında Ayetullah Miləninin xaric dərslərinə başladı. 1957-ci ildə Nəcəfə ziyarət üçün getdi, buradakı böyük alimlərin dərslərindən çox təsirləndi və bir müddət qalaraq; Ayetullah Muhsin Həkim, Seyit Mahmud Şahrudi və Mirzə Mis Zencanidən elm tələb etdi.

Atası Nəcəfdə qalmasına razı olmadı və Nəcəfdən dönərək Qum şəhərinə yerləşdi. Yenə burada ol/tapılan və böyük alimlərdən olan; Ayetullah Burucerdi, İmam Humeyni, Allame Tabatabaidən dərslər al/götürdü.

Birdən atası xəstələndi və gözləri kor oldu, bütün övladları içində ən çox Seyit Əlini sevirdi və ondan Palıdda yanına gələrək özünə baxmasını istədi. Ayetullah Hamanei böyük bir qurusuzluq içində idi, ya qalacaq və çox müvəffəqiyyətli olduğu, yaxında böyük irəliləmələr qat edəcəyi dərslərinə davam edəcəkdi, ya da atasının məmnuniyyəti üçün hər şeyi buraxıb gedəcəkdi. O Allah razılığı üçün atasına xidmət etməyi seçdi və barədə belə deyir:

"Uca Allahın mənim üçün təyin etdiyi vəzifəs(n)i yerinə yetirdim və atama xidmət üçün dərsi buraxaraq Palıdda getdim. Atamla maraqlandım, gözləri görmədiyi üçün hər işini edib, Ona kitab oxudum. Mənim anladığım qədəriylə, indi Allah mənə nə vermişsə atama etmiş olduğum yaxşılıqlar ötərisiylədir. Bu qədər Tofiq, atama xidmətim səbəbiylədir."

Meşhetdə yenə dərs oxumağa və dərs verməyə davam etdi, bir çox şagirdlər yetişdirdi.

İndi belə, Müsəlmanların rəhbərliyi, təqlidi mərcilik və İran idarəsinin yanında, xaric dərsi, hədis şərhi, Quran təfsiri kimi dərslər verməkdə və İslama faydalı saysız şagirdlər yetişdirməkdədir.

Əsərləri

Ayetullah seyit Əli Hamanei, dərslərə qatılıb, şagirdlər yetişdirmənin yanında çox qiymətli əsərlərdə qələmə almışdır. Bəziləri bunlardan ibarətdir:

1- Quranda Ümumi İslami Düşüncə

2- Namazın Sirləri

3- Səbr Haqqında

5- Vəlayət

6- İmamların Həyatı

8- İslami Vəhdət.

9- İslamı Doğru Anlamaq

10- Sənət

Ərəbcədən Farscaya etmiş olduğu tərcümələr.

1- İmam Həsənin Barışı, Əli Yasin.

2- İslami Çərçivədə Gələcək, Seyit Qütb.

3-Hindistan Azadlıq Hərəkətində Müsəlmanlar

Ayetullah Hamanei, özünün də buyurduğu kimi, imam Humeyninin həm elmi və həm də siyasi şagirdidir. Ruhunda siyasi fəaliyyətləri meydana gətirən, İslami mübarizəyə atılmasını təmin edən və tağuta qarşı girişilən müqavimətdə Onu hərəkətə keçirən imam Humeynidir.

Lakin ilk olaraq müqavimət fəaliyyətlərinə qatılmasını təmin edən, Nevvab Safevi olmuşdur. Nevvab Safevi 1952-ci ildə Meşhedə gələrək, Ayetullah Hamaneinin ol/tapıldığı mədrəsədə həması bir danışma etmişdir, bu danışmasında; İslami hakimiyyətin yenidən təmin edilməsi, Allahın hökmlərinin cəmiyyətdə tətbiq olunması üçün mübarizənin lazımlılığı, şah və İngilislərin xaincə planlarını izah etmişdir. Rəhbər belə deyir:

"Nevvabın danışmasıyla içimdə inqilabı bir hərəkət başladı, məndə/bəndə ki kıyam atəşini alovlandıranın Nevvab olduğunu söyləyə bilərəm."

1963-cü ildə Qumdaykən, imam Humeyninin Şaha və Amerikaya qarşı başlatmış olduğu qıya bilmə qatıldı və 16 il boyunca mübarizə edərək, böyük çətinliklərə dözüb, həbsxanalara düşərək işgəncələr gördü. Amma nə olursa olsun yenə də imtina etmədi, bütün çətinliklərə, həbslərə, işgəncələrə və sürgünlərə səbr edərək əziz imamın başlatmış olduğu qıyamı müvəffəqiyyətə çatdırmaq üçün işlə/çalışdı.

İlk olaraq imam Humeyninin, Meşhetdəki Ayetullah Miləniyə, necə işlə/çalışılacağı, şah və Amerikanın planlarının halqa necə açıqlanacağı ilə əlaqədar məktubunu çatdırdı. Sonra özü də Bircend şəhərinə gedərək imam Humeyninin buyurduğu şəkildə xalqı qıya bilmə dəvət etdi. Sabahısı gün həbs olunaraq işgəncə görüb həbsə atıldı. 1964-cü ildə sərbəst buraxıldıqdan sonra Quma gəldi, Ramazan ayında şagird yoldaşlarıyla toplanaraq nələr edilməsi lazım olduğunu planladı və şəxsən özü də əvvəl Kirman və sonrada Zahidan şəhərlərinə gedərək şahın etmiş olduğu referendumun əslində bir aldatmaca olduğunu və İslam əleyhinə nə kimi qorxunc planlarının ol/tapıldığını açıqladı. Xalq çox təsirlənmişdi, şaha qarşı yeriyişlər təşkil edilib, imama bağlılıq andları edildi.

Bunun üzərinə kəşfiyyat dərhal Ayetullah Hamaneini ikinci dəfə həbs edərək təyyarələ Tahrana gətirdi. Tahrandakı Kızılkale həbsxanasında iki ay boyunca işgəncə gördü, sonrasında sərbəst buraxıldı. Həbsdən çıxar çıxmaz dərhal özünü imamın yanına çatdırdı, imamla görüşməsini belə izah edir.

"İmamı görər görməz çəkdiyim bütün ağrıları unutdum, bütün yorğunluğum getdi, dözə bilmədim və ağlamaya başladım. İmam da mənə təsəlli verirdi."

Etmiş olduğu işlər və xalqı işıqlandırmaları səbəbindən 1968. 1971.1974 və son olaraq da altıncı dəfə 1974 illərində həbs olundu və həbsə atılaraq böyük zülmlər gördü.

1979-cu ildə alimlərin işıqlandırma işləri, xalqın müqaviməti və bu uğurda verilən minlərlə şəhid sayəsində, şah İrandan qaçmaq məcburiyyətində qaldı. Beləcə imam Humeyni tərəfindən, qabaqda gələn alimlərin üzvlüyü ilə "İslam İnqilabı Bura" quruldu, bu şuranın ən qabaqda gələn adları şəhid Mutahhari və Ayetullah Hamanei idi.

İmamın sürgündən İrana gəlməsiylə müvəffəqiyyətə çatan inqilabla birlikdə rəhbərin fəaliyyətləri də artdı. Bəziləri bunlardan ibarətdir:

1- Şəhid Beheşti, Bahoner, Recai, Mutahhari və Haşimi Rəfsənsə tərəfindəni ilə birlikdə "İslam Respublikas(n)ı Partiyası"nı qurdu.

2- 1980-ci ildə müdafiə nazirliyi etdi.

3- 1980-ci ildə Sisdən və Belüçistan əyalətindəki qarışıqlığın həlli üçün imam tərəfindən göndərildi.

5- Zalım Səddam rejiminin Amerikanın əmri və köməkləriylə İrana hücum etməsiylə birlikdə, Ayetullah Hamanei döyüş paltarını geyərək ön cəphələrdə döyüşməyə başladı.

6- 1982-ci ildə, Tahrandakı Ebuzer məscidində xalqın münafiqləri təşkilatı tərəfindən terror hücumuna uğradı və bir qolunu itirdi.

7-İranın ilk respublika başçısı olan Recainin şəhid edilməsiylə, xalqın böyük əksəriyyətdə oyunu al/götürərək Prezidentliyinə seçildi və dörd il sonra ikinci dəfə yenidən seçildi.

8- 1989-cu ilin İyun ayında inqilabın əziz rəhbəri imam Humeyninin vəfat etməsinin ardından, Hubrikgan məclisi tərəfindən vəli fakihlik və rəhbərlik mövqesinə seçildi. O gündən bəri, davamlı zorba dövlətlərin nəşr/təzyiqi altında olan İslami İranı ən gözəl şəkildə idarə etməkdə və dünya Müsəlmanlarının rəhbərliyini etməkdədir.

9- Ayetullah Eraki və Ayetullah Gulpeyganinin vəfatıyla dünya şiələrinin müctəhidi olaraq merce-i təqlid oldu.