Hz. Fatimənin (ə.s) doğum tarixi haqqında İslam alimləri ixtilaf etmişlər. Əhl-i Sünnə alimləri əksəriyyətlə o Həzrətin Hz. Rəsulullahın bisə idindən beş il əvvəl doğulduğunu rəvayət edərkən, Əhl-i Beyt İmamlarından gələn hədislərdə daha çox Hz. Fatimənin (ə.s) bisə idin beşinci ilinin cemaziyülahır ayının iyirmisində cümə günü doğulduğu ifadə olunmuşdur. Əbu Basarın nəql etdiyi bir hədisdə Hz. İmam Cəfər Sadiq (ə.s) belə buyurmuşdur: "Fatimə (ə.s) Hz. Rəsulullah (s. a. a) qırx beş yaşında ikən cemaziyülahır ayının iyirmisində dünyaya gəldi. Ömürünün ilk səkkiz ilini atasıyla birlikdə Məkkədə keçirdi. On il də Mədinədə atasıyla birlikdə qaldı. Atasının vəfatından sonra isə, yalnız yetmiş beş gün həyatda qaldı və hicrətin on birinci ilində cemaziyülahırın üçündə dünyadan köçdü." [1]

Xeyir-ı Kəsr Olması

Allah Təala, Hz. Peyğəmbərini (s. a. a): "Sənə bol xeyr verəcəyik" buyuraraq müjdələmişdi. Başqa sözlə Hz. Peyğəmbər (s. a. a), Allahın vadinin qəti olduğunu və bütün xeyrlərin qaynağı olacaq pak və bərəkətli nəsilin özündən bədənə gələcəyinə əmin idi. Ancaq ürək gözləri korlaşan düşmənlər Rəsulullahın kişi övladının vəfat etdiyini görüncə, "Artıq Məhəmmədin soyunu davam etdirəcək kişi övladı qalmamışdır; özündən sonra yolu da sönüb gedər" şəklindəki söz-söhbətlər edərək Həzrəti incidirdilər. Bunun üzərinə Cənab-ı Haqq onlara cavab olaraq Kevser Surəsini endirərək belə buyurdu: "Şübhəsiz biz sənə bol xeyr (bərəkətli nəsil) vermişik. Elə isə Rəbbin üçün namaz qıl və qurban kəs. Doğrusu əsl ebter (soyu kəsik) olan sənə kin duy/eşidəndir." [2]

Bəli Allahın bu vadi, Hz. Fatimənin dünyaya gəlməsiylə reallaşmış, dünya üfüqləri onun veladet nuruyla işıqlanmış və qadının nə qədər uca bir mövqeyə çata biləcəyini bütün aləmə göstərmək istəyən Allah Təala, Peyğəmbərinin təmiz soyunun, Hz. Fatimədən bədənə gəlməsini təqdir etmişdi. [3]

Kiçik Yaşda Atasının Köməyinə Qaçması

Hz. Fatimə uşaqlıq günlərindən etibarən Allah Rəsulunun himayəçisi olmağa çalışmış, o kiçik əlləriylə düşmənlərin hücumları qarşısında atasına sipər olmuş, atasının bütün hüzn və kədərlərində onun ən fədakar ortağı olmuşdur. Tarix o Həzrətin bu fədakarlıqlarını iftixarla yazmışdır.

Bir gün müşriklərdən biri, Rəsulullahı (s. a. a) küçədə görüncə, Həzrəti incitmək üçün başına bir miqdar çer-çöp və pislik tökdü. Aləmlərə rəhmət olan Rəsulullah (s. a. a) ona cavab vermədi və bir şey söyləmədən bu halıyla evə döndü. Hz. Fatimə (ə.s) atasının bu vəziyyətini görüncə qaçıb dərhal su gətirdi, şəbəkələr/ağlar gözlə atasının başını və yüzünü yumağa başladı. Qızının bu kədərli vəziyyətini görən Hz. Rəsulullah (s. a. a), ona təskinlik vermək məqsədiylə belə buyurdu: "Qızım ağlama! Mutmain ol ki, Allah (c. c) atanı düşmənlərin şərindən qoruyacaq və onlara qalib edəcək." [4]

Yenə bir gün Hz. Fatimə (ə.s), Məscid-i Haramda oturan bir qrup kafirin, atasının qətli üçün sui-qəsd hazırladıqlarını fərq edincə, şəbəkələr/ağlar bir gözlə evə dönüb kafirlərin al/götürdüyü qərarı və tətbiq etmək istədikləri sui-qəsdi atasına xəbər vermiş və beləcə atasını olabiləcək təhlükəyə qarşı qorumuşdur. [5]

Bir gün də Peyğəmbər-i Əkrəmin Məscid-i Haramda namaz qıldığı sırada müşriklərdən bir qrup, Həzrətlə lağ edib zarafat/alay etməyə başladılar. Bu əsnada onlardan biri o ətrafda yeni kəsilmiş bir dəvənin rəhmini al/götürüb qan və pisliyi ilə birlikdə, səcdə halında olan o Həzrətin kürəyinə atdı. Orada hazır olan və bu mənzərəyə şahid olan Fatimə (ə.s) bu vəziyyətə çox kədərləndi; ağlayaraq Rəsulullahın yanına qaçdı və dəvənin rəhmini Həzrətin kürəyindən al/götürüb uzaq bir yerə ataraq Həzrəti onların bu hörmətsizliyinə qarşı qorumağa başladı. Bu vaxt bu böyük hörmətsizliyə məruz qalan Hz. Rəsulullahın (s. a. a) namazını bitirdikdən sonra o insanlara qarğış etdiyi rəvayət edilmişdir. [6]

Fatimə (ə.s) beləcə kiçik yaşlarından etibarən bu növ hadisələri görüb atasının köməyinə qaçır, bir ananın balasını müdafiə etdiyi kimi Həzrəti müdafiə edir və atası üçün sanki analıq edirdi. İşdə bundan ötəri Rəsulullah (s. a. a) ona, "Ümmü Ebiha" (Atasının anası) ləqəbini vermişdi. [7]

Ev İşlərinə Baxması

İslamın ən böyük şəxsiyyətinin yeganə qızı Hz. Fatimə (ə.s) ev işlərini etməkdən çəkinmirdi. Əksinə ev işlərində o qədər zəhmət çəkirdi ki, Hz. Əli (ə.s) onun bu qədər zəhmət çəkməsinə kədərlənir, özünə ağrıyır və xidmətlərini təqdir edirdi. Hz. Əlinin özüylə Hz. Fatimənin həyatını izah edən aşağıdakı sözləri, Hz. Fatimənin bu baxımdan dözdüyü çətinlikləri açıqca gözlər önünə sərməkdədir: Hz. Əli (ə.s) ashaptan birinə belə buyurmuştur:"kəndim ilə Fatimənin vəziyyətini sənə izah etməmi istərsənmi? Fatimə o qədər evimə su daşıdı ki, tuluq bədənində iz buraxdı; o qədər əl dəyirmanıyla buğda öyüd idi ki, əlləri döyənək bağladı; o qədər evdə təmizlik etdi, evi süpürdü ki, paltarları pozardı, o qədər qazanın altında atəş yandırdı ki, paltarları qararmağa başladı. Buna görə Fatiməyə; 'Peyğəmbərin dincliyinə gedib vəziyyətini bəyan edəcək olsan ev işlərində sənə köməkdə ol/tapılacaq bir xidmətçi verər' dedim.

Bunun üzərinə Fatimə Rəsulullahın dincliyinə getdi; Həzrətin bir qrup səhabəylə söhbət etdiyini görüncə ehtiyacını göstərməkdən utanıb bir şey söyləmədən geri döndü. Rəsulullah (s. a. a) Fatimənin bir ehtiyacdan ötəri gəldiyini anlamışdı. İşdə bundan ötəri o günün səhəri evimizə təşrif buyurdular, salam verdilər, biz də cavab verdik. Evə girib yanımızda oturaraq belə buyurdular:

'Fatiməciyim, dünən gecə nə məqsədlə bizim evə gəldin?' Fatimə ehtiyacını ərz etməkdən utandı. Bu sırada mən belə dedim: 'Ya Rəsulullah! Fatimə o qədər su daşımış ki, tuluğun başı sinəsində iz buraxmış, o qədər əl dəyirmanı çevirmiş ki, əlləri döyənək bağlamış... Mən bu vəziyyəti görüncə ona; 'Əgər atanın yanına gedib bir xidmətçi istəmiş olsan, səni bu vəziyyətdən qurtarar' dedim.

Bunun üzərinə, Rəsulullah (s. a. a) belə buyurdular: 'Fatiməciyim, xidmətçidən daha xeyirli olan bir şeyi sənə öyrədimmi? Hər gün otuz üç dəfə 'subhanallah', otuz üç dəfə 'əl-həmdi lilləh' və otuz dörd dəfə də 'Allahu ekber'[8] zikrini söylə; bu zikr yüz/üz dəfədən çox deyil; lakin bunun əməl dəftərində min savabı vardır. Fatiməciyim, əgər bunu hər gün səhər söyləsən, Allah dünya və axirət işlərində sənə kifayət edər' Bu vaxt Fatimə (ə.s), atasının cavabında üç dəfə: "Allah və Rəsulundan razı oldum"deyərək rizayetini göstərdi. [9]

Bəli, Hz. Fatimə (ə.s), Peyğəmbər (s. a. a) kimi uca bir şəxsiyyətin qızı və Ərəb qəhrəmanlarının burnunu yerə sürən Hz. Əli kimi bir qəhrəmanın bərabər/yoldaşı olmasına baxmayaraq, evdə bir xidmətçi kimi işlə/çalışmaqdan arlanmırdı. O da çox yaxşı lüks bir həyat davam etdirə bilərdi. Amma Əhl-i Beyt ailəsindən bunu gözləmək səhvdir. Çünki onlar Allahın razılığını heç bir şeylə dəyişməzdilər, onlar işi ibadət bilərdilər.

Ərinə Xidməti

Hz. Fatimə (ə.s) qadının cihadının, ərinə yaxşı bərabər/yoldaş olması olduğunu və evin kişinin dinlən/istirahət etmə və dinclik yeri olduğunu çox yaxşı bilirdi. Başqa sözlə Hz. Əli (ə.s), işdən və ya -bir döyüş söz mövzusu olduğu zaman- döyüş meydanından yorğun-arğın olaraq evə döndüyündə, Hz. Fatimə gülər yüzlə onu qarşılayar, işi və döyüşlə əlaqədar xəbərləri ondan öyrənər və əgər əri döyüşdə yara almışsa, yaralarını sarğı edər, ərini təşviq və tahsin edər, cəsarət və fədakarlığını tərifləyərdi. Bu səbəblə də ərinin ürəyini məmnun edər, yorğun olan bədənini rahatlaşdırardı. [10] Bu barədə Hz. Əli (ə.s) belə buyurmuşdur: "Sıx bir koşuşturmanın ardından evə gəlib Fatiməyə baxdığımda bütün qəm və hüznlərim yox olub gedirdi." [11]

Sonra Hz. Fatimə (ə.s) qətiliklə Hz. Əlinin (ə.s) icazəsi olmadan evdən çölə çıxmaz və heç bir zaman onu hirsləndirməzdi. Çünki o atasının; "Allah Təala ərini hirsləndirən qadının oruc və namazını, ərini özündən razı etmədikcə qəbul etməz" [12] buyurduğunu bilirdi. İslami ölçülərə riayət barəsində isə o hər kəsdən daha həssas idi.

Hz. Fatimə (ə.s) həyatı boyunca əsla yalan danışmadı, kimsəni incitmədi, heç bir zaman əri Hz. Əlinin əmrindən çıxmadı və o Həzrəti üzmədi. Hz. Əli (ə.s) bu barədə belə buyurmuşdur: "And olsun Allaha ki mən, qətiliklə Fatiməni hirsləndirəcək bir iş etmədim, Fatimə də heç bir zaman məni hirsləndirmədi." [13]

Uşaq Öyrətməsi

Hz. Fatimənin (ə.s) çox əhəmiyyətli və ağır vəzifələrindən biri də uşağa baxma və onları öyrətmə məsələsi idi. Hz. Fatimə (ə.s) beş uşaq sahibi olmuşdur, onların adları belədir: Həsən, Hüseyin, Zəynəb, Ümmü Gülsüm və Muhsin. Beşinci övladı olan Muhsin, hələ dünyaya gəlmədən ana qarınında öldürülmüşdür.

Hz. Fatimənin (ə.s) özü vəhy evində öyrədilmişdi. Başqa sözlə şəxsən Hz. Rəsulullah (s.a.a)ın tərbiyəsi altında İslami tərbiyə və təhsilin ən yüksək dərəcəsini al/götürmüşdü. Buna görə də ananın uşağına süd verməsindən, uşağını oxşamasından və öpməsindən tut, uşağa qarşı sərgilənən bütün hərəkət və davranışların, danışma tərzinin və uşağa deyilən sözlərin onun həssas ruhunu necə təsir etdiyinin tam mənasıyla şüuru içində idi. Başqa sözlə Hz. Fatimə (ə.s) uşaqlarıyla olan oyununu belə təhsil və dərs halına gətirmiş və bu oyunlarda onlara şücaət, fədakarlıq, haqqı müdafiə etmə və Allaha qulluq dərsləri verirdi.

İşdə bu həssaslıq sayəsində Hz. Fatimə, İmam Həsən kimi, həssas vəziyyətlərdə İslamın mənfəətlərini qorumaq və əsaslı bir inqilaba zəmin hazırlamaq üçün canını dişinə taxıb susa biləcək, İmam Hüseyin kimi, Kərbəlada sərgilədiyi qəhrəmanlığıyla can, övlad və malından keçərək İslamı dirildə biləcək, Zəynəb və Ümmü Gülsüm kimi qızdırmalı xütbə və danışmalar edərək Məni Ümeyyenin zülm və giley rejimini rüsva və alçaq edəcək övladlar tərbiyə etdi.

Fəzilətləri

Hz. Fatimənin fəzilətindən bu qədəri yetər ki, Hz. Rəsulullah (s. a. a) onu, ilklərin və sonların, gəlmiş keçmiş və gələcək olan bütün dünya qadınlarının seyyidesi (əfəndisi) olaraq tanıtmış, Əhl-i Beytindən yalnız onun ayağına qalxaraq əlini öpüb öz yerində oturtmuş, ona "atasının anası" ləqəbini vermiş, onun mayasının cənnət meyvəsindən meydana gəldiyini, insan qılığında cənnət huriyesi olduğunu vurğulamış, ondan cənnət qoxusunu hiss etdiyini ifadə edərək, onu iyləmiş, onun öz parçası və ürəyi olduğunu vurğulayaraq, onu incidənin özünü incitdiyini bəyan etmiş, hətta daha sonrası Fatimənin razılığını Allahın razılığının ölçeği olaraq tanıtmışdır. Bu barədə Hz. Rəsul-i Əkrəmdən çox sayda hədis nəql edilmişdir. Biz burada yalnız bəzilərinə işarə etməklə kifayətlənəcəyik.

Hz. Peyğəmbər (s. a. a) belə buyurmuşdur:

"Dünya qadınlarının ən üstünü dörd adamdır: "İmranın qızı Məryəm, Məhəmmədin qızı Fatimə, Huveyledin qızı Xətti tərəfindən və Firounun xanımı Üsyankara. "[14]

Yenə Peyğəmbər (s. a. a) buyurmuşdur ki:

"Fatimə (ə.s), ilklərdən və sonrakılardan bütün cənnət qadınlarının ən üstünüdür. "[15]

Hz. Rəsulullah (s. a. a), Hz. Fatiməyə belə buyurmuşdur: "Allah Təala sənin qəzəbinlə qəzəb edər, sənin məmnuniyyətinlə də məmnun olar. "[16]

Yusuf min Zebyan dedi ki; Hz. İmam Sadiq (ə.s) belə buyurdu:

"Fatimə (ə.s), Allah qatında doqquz adla çağrılar: 'Fatimə, Siddika, Mübarəyə, Tahirə, Zekiyye, Raziye, Merziyye, Muhaddese, Zəhra.' Sonra 'Fatimənin nə anlama gəldiyini bilirsənmi?' buyurdu. Mən; 'Əfəndim mənə açıqla' dedim. Bunun üzərinə, İmam (ə.s) belə buyurdu: 'Fatimə deyilməsinin səbəbi, şər və pisliklərdən günahsız və məhfuz olduğu üçündür.' Sonra da bunu əlavə etdi: 'Əgər Əli (ə.s) olmasaydı, Adəmdən qiyamətə qədər yer üzündə Fatimə üçün layiq bir bərabər/yoldaş ol/tapılmazdı. '[17]

Hz. Peyğəmbər (s. a. a) buyurmuşdur ki:

"Fatimə bədənimin bir parçasıdır, ona əziyyət mənə əziyyətdir, onun məmnuniyyəti mənim məmnuniyyətim və Fatimə insanların mənə ən əziz olanıdır." [18]

İbn-i Abbas belə deyir: "Bir gün Hz. Rəsulullah (s. a. a) otururdu. Əli, Fatimə, Həsən və Hüseyin (aleyhim'us-selam) da Peyğəmbər' en yanında idilər. Bu vaxt Həzrət belə buyurdu: 'Allahım, bilirsən ki, bunlar mənim Əhl-i Beytim və (nezdimdə) insanların ən qiymətlisidirlər. Allahım, onları sevəni sev, onlara düşmən olanlara düşmən ol, onlara kömək edənə kömək et, onları bütün pisliklərdən münəzzəh et, bütün günahlardan qoru və Ruh'ul- Kudus vasitəsiylə onları təsdiq et/ət.' Daha sonra belə buyurdu: 'Ya Əli! Sən məndən sonra ümmətin İmamı və mənim qəyyumumsan. Sən möminləri cənnətə doğru hidayət edəcəksən. Sanki qızım Fatimənin qiyamət günü nurdan olan bir miniyə mindiyini, sağ tərəfində yetmiş min mələk, sol tərəfində yetmiş min mələk, arxasında yetmiş min mələk və qarşısında yetmiş min mələk olduğu halda hərəkət etdiyini və ümmətimin mömin qadınlarını cənnətə apardığını görər kimiyəm. Beş vaxt namazlarını edən, Ramazan ayında oruc tutan, Allahın evini ziyarət edən, malının zəkatını verən, ərinə itaət edən və Əlini sevən hər qadın, Fatimənin himayəs(n)i vasitəsiylə cənnətə girəcək və Fatimə dünya qadınlarının ən üstünüdür.' Bu vaxt Hz. Rəsulullaha: 'Fatimə yalnız öz əsrinin qadınlarınınmı böyüyüdür?' deyə soruşuldu. Bunun üzərinə; Həzrət belə buyurdular: 'Öz əsrinin qadınlarının böyüyü olan Məryəm mindi İmrandır. Qızım Fatimə, keçmiş və gələcəkdəki bütün qadınların ən üstünüdür. .."[19]

Hz. Rəsulullah (s. a. a) Selmana belə buyurdular:

"Ey Selman! Kim qızım Fatiməni sevsə cənnətdə mənimlə birlikdə olar; kim də ona düşmən olsa atəşə atılar.

Ey Selman! Fatiməyə sevgi bəsləmənin yüz/üz yerdə insana faydası toxunar; o yerlərin ən asanı bunlardır: Ölüm zamanı, qəbirə qoyularkən, tərəzi qurulduğunda, məhşər günü, sırat körpüsündə və sorğu sual zamanı.

Ey Selman! Qızım Fatimə kimdən razı olsa mən ondan razıyam; mən də kimdən razı olsam Allah ondan razı olar; Fatimə kimə qəzəb etsə mən ona qəzəb edərəm; mən də kimə qəzəb etsəm Allah ona qəzəb edər.

Ey Selman! ONA və əri Əməril Mömininə, onun nəvələri və Təqibçilərinə zülm edənlərin vay halına." [20]

Hz. Rəsulullah (s. a. a) uzun bir hədisdə belə buyurmuşdur:

"Ey Fatimə! Məni peyğəmbərliyə seçən Allaha and olsun ki, mən cənnətə girmədikcə digər kəslərin cənnətə girməsi haramdır; sən məndən sonra cənnətə girəcək ilk şəxssən...

Ey Fatimə! Məni haqq olaraq deputat edənə and olsun ki, sən qadınların xanım əfəndisi olaraq cənnətə girəcəksən...

Məni haqq olaraq peyğəmbər göndərənə and olsun ki, Həsən və Hüseyin də sənin sağ və solunda olduqları halda cənnətə girəcəklər; sən cənnətin ən yüksək yerindən halqa baxacaqsan, Hamt bayrağı da Əli min Əbu İstəyənin əlində olacaq...

Məni Peyğəmbər seçənə and olsun ki, sənin düşmənlərinə düşmən olacağam; sənin haqqını qəsb edənlər, səninlə dostluq bağını kəsib mənə yalan atanlar peşman olacaqlar, mənim qarşımda yer/yeyər üzərində süründürüləcəklər..." [21]

Hz. Rəsulullah (s. a. a) vəfatına yaxın bir zamanda Hz. Fatimənin əlini Hz. Əlinin əlinə qoyaraq belə buyurdular:

"Ey Ebe'l-Hasan! Bu, Allahın əmanəti və ONun elçisi olan Məhəmmədin sənin yanındakı vediasıdır. Elə isə məni, ONun haqqında güd və bilirəm ki, sən bunu edəcəksən.

Ey Əli! Allaha and olsun ki, O (Fatimə), keçmiş və gələcəkdəki cənnət qadınlarının ən üstünüdür. Allaha and olsun ki, O, böyük Məryəmdir. Bil ki, Allahdan ONun və sənin üçün dua etdim, Allah da duamı qəbul buyurdu...

Ey Fatimə! Allaha and olsun ki, sən razı olmadıqca mən razı olmayacağam." (Bu sözü üç dəfə təkrarladı) [22]

Hz. Rəsulullah (s. a. a) vəfat anında Fatimə (a.s)a belə buyurdu:

"Ey Fatimə! Allaha and olsun ki, sənin ağlamandan ötəri, Allahın ərşi və onun ətrafındakı mələklər, göylər və yerlər/yeyərlər və onlarda olan hər varlıq ağlayacaq." [23]

Əbu Eyyub-i Ensari belə deyir:

Hz. Rəsulullah (s. a. a) xəstələndi, Fatimə (ə.s) Həzrətin ziyarətinə gələrək ağladı. Rəsulullah (s. a. a) onun bu vəziyyətini görüncə belə buyurdu:

"Ey Fatimə! Allah Təala səni çox sevməkdədir. Səni, keçmişi hər kəsdən parlaq olan və elmi hər kəsdən daha çox olan biriylə evləndirdi. Allah Təala yer üzündəki insanlara xüsusi bir şəkildə təvəccöh edib onların arasından məni seçdi, məni mürsəl bir peyğəmbər etdi; yenə yer üzünə təvəccöh etdi, onların arasından əri seçdi və səni ONunla evləndirmək və ONU qəyyum etməm üçün mənə vəhy etdi.

Ey Fatimə! Ən üstün peyğəmbər bizdəndir, O da atandır; ən üstün qəyyum bizdəndir, O da bərabər/yoldaşındır; ən üstün şəhidlər bizdəndir; Onlar da atanın əmisi Hamıza və iki qanadıyla cənnətdə uçan və istədiyi yerə gedən atanın əmisi oğulu Cəfərdir; cənnət gənclərinin əfəndiləri olan Həsən və Hüseyn bizdəndir; Onlar da sənin övladlarındır. Canım əlində olan Allaha and olsun ki, bu ümmətin Mehdisi bizdəndir, O da sənin nəvələrindəndir." [24]

Yenə Hz. Rəsulullah (s. a. a) buyurmuşdur ki:

"Əgər yaxşılıq və gözəllik bir şəxs olmaq istəsəydi, o mütləq Fatimə olardı; halbuki Fatimə ondan daha üstündür. Qızım Fatimə soy, ucalıq, kəramət və hədiyyə baxımından yer üzündəki insanların ən üstünüdür." [25]

Əməril-Möminin Əli (ə.s) belə buyurmuşdur:

"Allaha and olsun ki, indi elə bir söz deyəcəyə(i)m ki, məndən başqa kim o sözü söyləsə yalançıdır: Mən aləmlərə rəhmət olan Peyğəmbərdən miras al/götürdüm, bərabər/yoldaşım (Fatimə) ümmətin qadınlarının ən üstünüdür; mən də qəyyumların ən üstünüyəm." [26]

Hz. Əli (ə.s) Hz. Fatimə (ə.s) haqqında belə buyurdular:

"Allaha and olsun ki, mən ONU (Fatiməni) qətiliklə hirsləndirmədim; həyatda olduğu müddətcə onu sevmədiyi bir işə məcbur etmədim; O da məni hirsləndirmədi, mənə qarşı gəlmədi; Ona baxdığımda bütün qəm və hüznlər ürəyimdən yox olub xərc idi." [27]

Hz. Əlinin (ə.s) belə buyurduğu nəql edilmişdir:

"Allaha and olsun ki, Fatiməni öz köynəyində yudum, tərtəmiz idi, Rəsulullahın henutundan qalan henutla onu henutladım. Onu kəfənləydikdən sonra; ‘Ey Ümmü Gülsüm! Ey Zəynəb! Ey Tündünə! Ey Fizze! Ey Həsən! Ey Hüseyn! Gəlin ananızla vidalaşın, ayrılıq vaxtı yetişmişdir, görüşmək cənnət və qiyamətə qalmışdır' deyərək onları çağırdım. Həsən və Hüseyn önə gəlib ağlayaraq; 'Ey Həsənin anası! Ey Hüseynin anası! Ceddimiz Məhəmməd Mustafanı gördüyündə salamımızı ONA çatdır və ONA da ki, səndən sonra yetim qaldıq' deyə analarını səsləyib ONunla danışdılar.

Allah şahiddir ki, Fatimə sızladı, fəryad etdi, əllərini kəfəndən çıxarıb onları bağrına basdı, bu əsnada gayptan belə bir səs gəldi: "Ey Ebe'l-Hasan! O ikisini analarının sinəninin üzərindən qaldır. Allaha and olsun ki, göylərin mələklərini ağlatdılar, dost (Allah), dostu (Fatiməni) görməyə müştaktır..." [28]

İmam Həsən (ə.s) də anası haqqında belə deyir:

"Cümə gecəsi anam Fatimə (ə.s) mehrabda dayanıb ibadətə qoyulmuşdu, şəfəq atana qədər hamı/həmişə rüku və səcdə halında idi; mömin kişi və qadınların adını zikr edib onlar üçün çox dua edib lakin özü üçün Allahdan bir şey istəmədiyini gördüm. Bunun üzərinə anama; "Ey ana! Niyə/səbəb digərlərinə dua etdiyin kimi özün üçün də dua etmirsən?' dedim. Buyurdular ki: 'Övladım! Əvvəl qonşu sonra insanın özü." [29]

İmam Hüseyn (ə.s) Rəsulullah (s.a.a)ın belə buyurduğunu nəql edir:

"Fatimə ürəyimin sevincidir; iki oğulu ürəyimin meyvəsidir; bərabər/yoldaşı gözlərimin nurudur; övladlarından olan İmamlar, Rəbbimin əminləri və ONunla varlıqları arasında əlaqə bağıdırlar; kim o bağa sarılsa xilas olar, kim də ondan ayrı qalsa həlak olar. "[30]

İmam Məhəmməd Mis (ə.s) də atalarından canlı belə buyurmuşdur:

"Rəsulullahın (s. a. a) qızı Fatimənin (ə.s) "Tahirə" ləqəbiylə adlandırılması, hər denes və refesten (çirk, ləkə və çirkin şeylərdən) tərtəmiz olduğu üçündür..." [31]

İmam Sadiq (ə.s) də belə buyurmuşdur:

"Fatimə (ə.s) həyatda olduğu müddətcə Allah Təala digər qadınları Hz. Əli (a.s)a haram etmişdi; çünki Hz. Fatimə (ə.s) qadınların gördüyü ədəd/adətdən pak idi." [32]

İmam Razılıq (ə.s) atalarından canlı Rəsulullahın (s. a. a) belə buyurduğunu nəql etmişdir:

"Miraca getdiyimdə Cəbrayıl (ə.s) əlimdən tutub məni cənnətə apardı, cənnət xurmasından mənə verdi, mən də onu yeddim. O xurma mənim kürəyimdə nütfeye çevrildi. Yer üzünə döndüyümdə Xətti tərəfindənlə birlikdə olduq, O Fatiməyə hamilə oldu. Buna görə də Fatimə insan şəklində olan bir huridir. Cənnətin qoxusunu darıxdığımda qızım Fatiməni iyləyirəm." [33]

İmam Əli Naki (ə.s) atalarından canlı Rəsulullahın (s. a. a) belə buyurduğunu nəql etdi:

"Qızım Fatimənin "Fatimə" adlandırılmasının səbəbi, Allah Təalanın ONU və dostlarını cəhənnəmə atəşindən ayırmış və uzaqlaşdırmış olduğu üçündür." [34]

İmam Həsən Əsgəri (a.s)a; "Fatimə (ə.s) niyə/səbəb "Zəhra" olaraq adlandırılmışdır?" dediklərində İmam (ə.s) belə buyurdular:

"Fatimə (a.s)a "Zəhra deyilməsinin səbəbi bunun üçündür ki yüzü, günün başlanğıcında Əməril-Möminin (ə.s) üçün günəş kimi nur saçırdı, günorta vaxtı bütöv ay, axşamüstü isə ulduz kimi parlayırdı." [35]

Əbu Ömər əl-Komandiri belə deyir:

İbn-i Əbu Ganim-i Kazvini ilə bir qrup Əhl-i Beyt tərəfdarı arasında xilafət mövzusunda niza çıxdı. İbn-i Əbu Ganim, Əbu Məhəmməd (İmam Həsən Askeri)ın, kimsəni yerinə təyin etmədən öldüyünü söyləyirdi. Əhl-i Beyt tərəfdarları da təyin etdiyini müdafiə edirdilər. Bunun üzərinə İmam Mehdi (a.s)a bir məktub yazaraq vəziyyəti Həzrətə bildirdilər.

İmam Mehdi (ə.s) cavab olaraq öz yazısıyla onlara belə yazdı:

"Bismillahirrahmannirrahim. Allah bizi və sizi fitnələrdən qorusun və yandırın ruhunu bizlərə bağışlasın... Allah Təala Adəm (a.s)ın zamanından Əbu Məhəmməd (a.s)ın zühuruna qədər hidayətə çatmanız üçün hidayət nişaneleri sizin üçün qərar etmişdir; bir ulduz (İmam) batdığında (öldüyündə) digər ulduz aşkar olmuşdur. Allah Təala ONun ruhunu kabzettiğinde Allahın öz dinini batil etdiyini və özüylə varlıqları arasındakı səbəb və əlaqəs(n)i kəsdiyini zənn etdiniz. Halbuki qətiliklə belə bir şey olmamış və qiyamətə qədər də olmayacaq...

Mən sizə nəsihət verdim, Allah mənə və sizə şahiddir... Rəsulullahın qızı Fatimə (a.s)da mənim üçün nümunə vardır; (buyurmuşdur ki:) "Cahil, əməlinin pis nəticəsində yaxın bir zamanda həlaka uğrayacaq; kafir də axirət yurdunun kimin olduğunu yaxın bir zamanda anlayacaq."

Allah Təala bizi və sizi öz rəhmətiylə təhlükə və pisliklərdən, fəlakət və bəlalardan qorusun. Allah Təala istədiyi şeyə qədr/qadirdir. Allahın salam, rəhmət və bərəkəti bütün qəyyum, övliya və möminlərin, Məhəmməd və Əhl-i Beytin üzərinə olsun." [36]

Mübahele Hadisəsinə Qatılması

Hz. Fatimə (ə.s) mübahele hadisəsində hazır olan beş adamdan biridir. Hicrətin onuncu ilində Necran Xristianlarından bir qrup, müzakirə və təhqiq etmə qəsdiylə Rəsulullahın (s. a. a) dincliyinə var idilər. Hz. İsanın yaradılış xüsusiyyəti kimi müxtəlif məsələlər söz mövzusu edildi. Rəsulullah (s. a. a) onlara Al/götür-i İmran surəsinin ilk ayətlərindən bir neçəsini tilavət buyurdu. Danışma inada vardı, bu əsnada bu ayət nazil oldu:

"Artıq sənə gələn bu qədər elmdən sonra, onun haqqında səninlə çəkişib müzakirələrə girişsələr də ki; gəlin, oğullarımızı və oğullarınızı, qadınlarımızı və qadınlarınızı, özümüzü və özünüzü çağıraq, sonra qarşılıqlı lənətləşək də Allahın lənətini yalan danışmaqda olanların üstünə edək. "[37]

Rəsulullah (s. a. a) Allah Təalanın əmri lazımınca Necran Xristianlarını mübaheleye (qarşılıqlı qarğış etməyə) dəvət etdi, lakin bunun sabaha təxirə salınmasını təklif etdi.

Sabahısı gün Necran Xristianları vəd edilən yerə gəldilər. Bu sırada Hz. Peyğəmbərin bir gənc kişi, bir gənc qadın və iki uşaqla birlikdə vəd edilən yerə doğru gəldiyini gördülər... Nəhayət ilahi əzabın qorxusundan ötəri mübaheleden imtina edib Rəsulullahın dincliyinə gedərək musalaha (razılaşma) etmələrini xahiş etdilər, bu xahişləri Rəsulullah tərəfindən qəbul edildi... [38]

Mübahele hadisəs(n)i məşhur bir hadisədir. Adı çəkilən ayət də bu hadisə haqqında nazil olmuşdur. Rəsulullahın (s. a. a) Əli, Fatimə, Həsən və Hüseyindən başqa kimsəni mübahele üçün aparmadığı barəsində Əhl-i Beyt və Əhl-i Sünnə məktəbi görüş ittifaqı içərisindələr. İşdə bu məsələ Hz. Fatimə, bərabər/yoldaşı Hz. Əli və övladları Həsən və Hüseyin üçün böyük bir fəzilətdir.

İmanı və İbadəti

Hz. Fatimə, qadınların ən xalis və ən çox ibadət edəni olduğunda şübhə yoxdur. Bizim o Həzrətin ibadətini izah etməmiz mümkün deyil. Ən/en yaxşısı Hz. Fatimənin bu xüsusiyyətini də Hz. Rəsulullahdan dinləyək.

Rəsulullah (s. a. a), Fatimənin (ə.s) ibadəti haqqında belə buyurmuşdur:

"Allah Təala, qızım Fatimənin ürəyini və üzvlərini, imanla elə doldurmuş ki, Allaha itaət üçün özünü bütün məşğuliyyətlərdən uzaq tutmaqdadır. "[39]

Yenə Rəsulullah (s. a. a) belə buyurmuşdur:

"Qızım Fatimə aləmdəki qadınların ən üstünüdür, bədənimin bir parçasıdır, gözümün nurudur, ürəyimin meyvəsidir, bədənimdəki ruhum, insan şəklində bir huridir. İbadət mehrabında ayağa qalxdığında ulduzlar yer üzündəkilərə nur saçdığı kimi onun nuru da göydəki mələklərə elə nur saçar. Allah (c. c) mələklərinə belə buyurar: "Ey mələklərim, nökərlərimin ən üstünü olan nökərim Fatiməyə baxın, (baxın görün) necə qarşımda namaz üçün ayağa qalxmışdır, mənim qorxumdan bədəninin üzvləri titrəyir, ürəyiylə mənə ibadətə yönəlmişdir. Ey mələklər şahid olun ki, mən, Fatimənin təqibçilərini cəhənnəm atəşindən amanda etdim. .."[40]

Həsən Basri belə demişdir:

"Dünyada, (başqa bir nəqldə də-bu ümmətin içərisində) Fatimədən daha çox ibadət edən bir kimsə yox idi. Allaha ibadət etmədə o qədər ayaqda dayanardı ki, ayaqları şişərdi. "[41]

Hədiyyə və Comərdliyi

Cabir min Abdullah-i Ensari belə deyir:

"Bir gün ilkindi namazını Hz. Peyğəmbərlə birlikdə etdik. Birdən köhnə bir paltar geymiş olan yaşlı və gücsüz bir adam Rəsulullahın dincliyinə vardı. Rəsulullah (s. a. a) ona dönüb halını soruşdu. Cavab olaraq belə dedi: 'Ya Rəsulullah, bucağım, məni doyur; çılpağım, mənə bir paltar bağışla; kasıbım, mənə bir şey ver.

Rəsulullah (s. a. a) buyurdular ki: 'Mənim indi bir şeyim yoxdur. Amma bir xeyrə bələdçilik edən, o işi edən kimsə kimidir. Elə bir kimsənin evinə get ki, Allah və Rəsulunu sevər, Allah və Elçisi də onu sevər və Allahı özünə seçər. Get qızım Fatimənin evinə, ümid edirəm sənə kömək edər.'

Rəsulullah (s. a. a) daha sonra Bilala belə buyurdu :

'Ya Bilal, qalx bu gücsüz adama Fatimənin evini göstər.' ƏRƏBi adam Bilalla birlikdə Hz. Fatimənin evinə getdilər, evə vardıqlarında qoca adam yüksək bir səslə belə dedi: 'Ey peyğəmbərlik ailəsi və mələklərin nazil olduğu mərkəz, salamın əleykum' Hz. Fatimə (ə.s) cavab olaraq: 'Aleyk'es-selam, sən kimsən?' deyə soruşdu. Kasıb adam belə dedi: 'Mən kasıb biriyəm, atanın dincliyinə getdim, məni sizə göndərdi. Ey Peyğəmbərin qızı, bucağım, məni doyurun; çılpağım, məni örtün (mənə bir geyim məlumatın); kasıbım, mənə bir şey bağışlayın.'

Hz. Fatimə (ə.s) evində yemək bir şey olmadığından, Həsən və Hüseyinin üzərində yatdıqları bir qoyun postunu o kasıb adama verdi, kasıb adam belə dedi: 'Ey Məhəmmədin qızı, mən aclıqdan sənə şikayət etdim, sən isə bir qoyun postunu mənə verdin, aç olduğum halda onu nə edəcəyəm?' Hz. Fatimə (ə.s) bunu eşidincə əmisi qızının ona hədiyyə etdiyi boyunbağıs(n)ı o adama bağışlayıb belə buyurdu: 'Al/götür bunu sat və öz ehtiyacını qarşıla, ümid edilər ki, Allah ondan daha xeyirlisini sənə verər.'

Kasıb adam onu al/götürüb Peyğəmbərin dincliyinə getdi və macəranı ONA izah etdi. Peyğəmbər (s. a. a) duyğulanıb ağladı və belə buyurdu: 'Boyunbağıs(n)ı sat, ümid edilər ki, Allah Təala qızımın hədiyyəs(n)i bərəkətiylə sənə bir genişlik bağışlayar/hədiyyələr.'

Bilahare bu boyunbağı çox bərəkətli oldu. Onunla bir kölə azadlığa qovuşdu, bir aç doydu, bir kasıb müstağni oldu və təkrar sahibinə geri döndü." [42]

Hekayə çox uzun olduğundan ötəri biz onun xülasəsini nəql etdik.

Masumiyeti

Biz Əhl-i Beyt dostları, Peyğəmbərləri, On İki İmamı günahsız bildiyimiz kimi Hz. Fatiməni də hər növ günah və üsyandan günahsız bilərik. Əhl-i Beyt İmamlarının masumiyetini isbat edən dəlil və səbəblərin bir çoxu Hz. Fatimənin də masumiyetini isbat etməkdədir. Məsələn, Allah Təalanın: "Həqiqətən Allah, hər növ çirkinlik və pisliyi siz Əhl-i Beytdən aradan qaldırmaq və sizi tərtəmiz etmək istəyir"[43] ayəti o Həzrəti də əhatəsinə al/götürməkdədir.

Əhl-i Beyt və Əhl-i Sünnə tərəfindən nəql edilən çox sayda hədislər, adı çəkilən ayətin Peyğəmbər, Əli, Fatimə, Həsən və Hüseyin haqqında nazil olduğunu ifadə etməkdədir.

Ömər min Əbu Seleme belə deyir: "Adı çəkilən ayət, Ümmü Selemenin evində nazil oldu. Sonra Peyğəmbər (s. a. a) Əli, Fatimə, Həsən və Hüseyini öz yanına çağırdı və paltarını onların üzərinə örtüb belə buyurdu: "Allahım, mənim Əhl-i Beytim bunlardır, hər növ pislik və çirkinliyi onlardan gedər və onları tərtəmiz et."

Ümmü Seleme: 'Ya Rəsulullah, mən də onlardanammı?' dediyində Rəsulullah (s. a. a); 'Sən öz yerindəsən sən, de xeyr üzrəsən' buyurdular." [44]

Bu vaxt Rəsulullah (s. a. a), Əhl-i Beyti tanıtması və mövzus(n)u təsbit etməsi üçün altı ay, bir rəvayətə görə yeddi ay, digər bir rəvayətə görə də səkkiz ay boyunca səhər vaxtları, səhər namazına getdiyində Fatimənin (ə.s) evinin önünə gələrək: "Namaz, ey Əhl-i Beyt namaz" buyurar və daha sonra da adı çəkilən ayəti tilavət edərdilər. [45]

Gecə Dəfn edilməsi

Hz. Fatimə (ə.s), imamet uğruna canı bahasına mübarizə edən ilk mücahid idi. O bu mübarizəsinin qiyamətə qədər unudulmamasını istəyirdi. O özündən sonra gələnlərə, Məni Sakifedə iş başına gətirilən xilafət sisteminin qanuni olmadığını, bu sistemin Peyğəmbər-i Əkrəmin ürəyinin meyvəsi olaraq tanıtdığı biricik qızına nə kimi zülmlər reva gördüyünü bildirmək qərarında idi. İşdə bunun üçün Hz. Əliyə vəsiyyət edərək: "Məni gecə kəfənlə və gizli olaraq torpağa ver. Qabırğa sümüklərimi qıran, uşağımın düşməsinə səbəb olan və malıma əl qoyan kəslərin cənazəmin başında dayanmalarını istəməm; qəbirim də bilinməsin!" [46] dedi.

Hz. Əli də Hz. Fatimənin (ə.s) vəsiyyəti üzərinə, kimsəyə xəbər etmədən ona gecə gizlicə qüsul verib kefenledi və yalnız Selman, Ebuzer və Mikdad kimi bir neçə xüsusi səhabələrinin iştirakıyla gizlicə dəfn etdi. Qəbirinin tanınmaması üçün də dəfn edildiyi yeri yerlə bir etdi və ayrıca qırx dənə simvolik qəbir etdi! [47]

Vəfat Tarixi

Hz. Fatimə (ə.s) atasından sonra bir neçə aydan çox yaşamamışdır. Bununla birlikdə vəfat tarixi haqqında müxtəlif görüşlər vardır. Kuleyninin nəql etdiyinə görə Hz. Fatimə (ə.s) atasından sonra 75 gün, İbn-i Şehraşubun nəqlinə görə 72 gün, Əbul Ferecin nəqlinə görə 3 ay, Allame Məclisinin rəvayətlərinə görə 40 gün və ya 6 ay, İbn-i Cevzinin nəqlinə görə 70 gün və İmam Mis (a.s)dan naklolan bir rəvayətə görə 95 gün yaşamışdır. Amma hicrətin 11. ilində vəfat etmiş olduğunda şübhə yoxdur.

Hz. Fatimənin neçə yaşındaykən vəfat etdiyində də ixtilaf vardır. Bu barədə 18, 28, 30 və 35 yaşları olmaq üzrə beş görüş vardır.

Qəbirinin harada olduğuna gəlincə o da ixtilaflıdır. Bəziləri, Rəsulullahın (s. a. a) ravza-i mutahharasında metfun olduğunu söyləmişlər. Məclisi, İbn-i Babeveyhdən belə nəql etmişdir: "Mənə görə düzgün olan, Fatimənin (ə.s) öz evində dəfn edildiyidir. Görə əleyh Məni Ümeyye, Məscid-i Nəbəvini genişlədincə Fatimənin (ə.s) qəbiri məscidin içərisində qalmışdır." Keşf'ul-Ğumme'nin müəllifi də belə yazır: "Fatimənin (ə.s) Bakidə dəfn edildiyi məşhurdur" İbn-i Cevzi isə belə yazır: "Bəzilərinə görə Hz. Fatimə (ə.s) Axılın evinin yanında dəfn edilmişdir."

--------------------------------------------------------------------------------

[1] - Bihar-ül Envar, c. 43, s. 9.

[2] - Kevser surəsi.

[3] - Bihar-ül Envar, c. 16, s. 79, c. 43, s. 2, 3.

[4] - Tarix-i Taberi, c. 2, s. 344.

[5] - Menakıb-i İbn-i Şehraşub, c. 1, s. 174.

[6] - A. K. s. 60.

[7] - Bihar-ül Envar c. 43, s. 16, 19; Keşf'ul- Ğumme, c. 2, s. 93.

[8] - Bəzi rəvayətlərdə də 34 dəfə "Allahu Əkbər" 33 dəfə "Elhamdulillah" və 33 dəfə "Subhanallah" idiyə keçmişdir. Şəhid-i Sani, "Dünya axirətin tarlasıdır" hədisini şərh etdiyi məqaləsində; "Bu hədis iki növ nəql edilmişdir, biz Subhanallahı önə keçirmiş olan rəvayəti zikr edirik"deyir.

[9] - Bihar'ul- Envar, c. 43, 82 və 134.

[10] - Vafi, kitab-ı nigah, s. 114.

[11] - Menakıb-i Harezmi, s. 256.

[12] - Vafi, kitab-ı nigah, s. 114.

[13] - Menakıb-i Harezmi, s. 256.

[14] - Keşf'ul- Ğumme, c. 2, s. 76, Bihar-ül Envar c. 8, s. 178, c. 43, s. 19, 36.

[15] - Keşf'ül- Ğumme c. 2, s. 76, Bihar-ül Envar c. 14, s. 206, c. 43, s. 21, 37.

[16] - Keşf'ül- Ğumme, c. 2, s. 84. Usd'ul- Ğabe, c. 5, s. 522, Bihar-ül Envar c. 27, s. 70, 37, 70, 43, s. 19, 20, 21, 42, 46, 48, 53, 54, 220.

[17] - Bihar-ül Envar c. 43, s. 10, Keşf'ul- Ğumme, c. 2, s. 89.

[18] - Keşf'ül Ğumme c. 2, s. 92, Bihar-ül Envar c. 43, s. 26, 39.

[19] - Bihar'ul- Envar, c. 43, s. 24.

[20] - Feraid'us- Simtayn, c. 2, s. 67.

[21] - Bihar'ul- Envar, c. 22, s. 491.

[22] - A. K. c. 22, s. 484-491.

[23] - A. K. c. 22, s. 484- 491.

[24] - Bihar-ül Envar c. 37, s. 41, c. 43, s. 97 Ayrıca bu hədis, Bihar-ül Envar kitabının c. 28, s. 52, c. 36, s. 307, 369, c. 38, s. 11, c. 51, s. 76, 79, 91də bənzəri təbirlərlə Selman-ı Farasısı, Əbu Səid-i Hudridən də rəvayət edilmişdir. Yenə baxın. Yenabi'ul- Mevedde, s. 436. Mütahab'ul- Əsər, s. 192.

[25] - Feraid'us- Simtayn, c. 2, s. 68.

[26] - Bihar'ul- Envar, c. 43, s. 143.

[27] - A. K. c. 43, s. 134.

[28] - A. K. c. 43, s. 179-180.

[29] - A. K. c. 43, s. 81.

[30] - Feraid'us- Simtayn, c. 2, s. 66.

[31] - Bihar'ul- Envar, c. 43, s. 19.

[32] - Menakıb-i İbn-i Şehraşub, c. 3, s. 33.

[33] - Avalim'ul- Ulum vəl- Meaarif, c. 11, s. 10.

[34] - Bihar-ül Envar c. 43, s. 16, Avalim'ul- Ulum vəl- Meaarif, c. 11, s. 30.

[35] - Bihar-ül Envar c. 43, s. 16, Avalim'ul- Ulum vəl- Meaarif c. 11, s. 33.

[36] - Bihar'ul- Envar, c. 53, s. 179-180.

[37] - Al/götür-i İmran/61.

[38]-Mecma'ul- Bəyan, c. 2, s. 452. əl-Kamil-u Fi't- Tarix, c. 2, s. 293. Ruh'ul- Bəyan, c. 2, s. 44, Bihar-ül Envar c. 21 s. 277, 337, 344, 345, c. 96, s. 241.

[39] - Bihar'ul- Envar, c. 43, s. 45.

[40] - Bihar-ül Envar, c. 21, 279, c. 22, s. 236, c. 37, s. 66, 71, c. 43, s. 37, 172, c. 28, s. 38, c. 43, s. 54, 172.

[41] - Bihar-ül Envar c. 43, s. 76 və 84.

[42] - Bihar-ül Envar, c. 43, s. 56.

[43] - Əhzab/33.

[44] - Düzgün-i Tirmizi hədis nömrə: 3129, 3719, Yenabi'ul- Mevedde, s. 125. Dürr'ul- Mensur, c. 5, s. 199.

[45] - Düzgün-i Tirmizi hədis nömrə: 3135, Müsned-i Əhməd min Hanbel hədis nömrə: 132231, 13529, Keşf'ul- Ğumme, c. 2, s. 83. Dürr'ul- Mensur, c. 5, s. 199.

46] - Bihar-ül Envar, c. 43, s. 199

[47] - Delail'ul- İmamet. Menakıb-i İbn-i Şehraşub, c. 3, s. 36