NAMAZ VAXTLARINA AİD MƏSƏLƏLƏR
HZ.AYƏTULLAH-UZMA SEYYİD ƏLİ SİSTANİ
730- İnsan ancaq, vaxtın girdiyindən əmin olduğunda və ya iki ədalətli şahidin bunu bildirdiyində, namaz qılmağa başlaya bilər. Dəqiq olaraq namaz vaxtına riayət etdiyinə əmin olduğumuz adamın azanına və ya xəbərinə gьvənildiyi təqdirdə bir adamın xəbəri də kifayətdir.
731- Kor və ya həbsdə olan və vaxtın girdiyinə əmin ola bilməyən kəslər, vaxtın girdiyinə əmin olacaqları şəkildə namazı gecikdirmələri lazımdır. Bulud, toz buludu kimi təbii bir maneədən цtəri, vaxtın girdiyinə əmin oluna bilməyən vəziyyətlərdə də, ihtiyaten fərz olaraq hцkm eynidir.
732- Aзıqladığımız yollardan biriylə цzьnə namaz vaxtının girdiyi dəqiqləşən kimsə, namaz qılmağa başlar və namaz əsnasında namaz vaxtının girmədiyini anlarsa, namazı batildir. Namazdan sonra, namazın hamısını vaxtından əvvəl etdiyini anlarsa, yenə namazı batildir. Namaz əsnasında vaxtın girdiyini anlarsa və ya namaz bitdikdən sonra, namaz qıldığı anda vaxtın girmiş olduğunu anlarsa namazı düzgündür.
733- İnsan ancaq, namaz vaxtının girdiyindən əmin olduqdan sonra namaza başlaması lazım olduğunun fərqində olmaz; amma namazdan sonra namazın hamısını vaxtında etdiyini anlarsa, namazı düzgündür. Amma namazın bütününü vaxtından əvvəl etdiyini və ya əvvəlmi, yoxsa vaxtındamı etdiyini bilməzsə namazı batildir. Hətta namazdan sonra, namaz əsnasında vaxtın girmiş olduğunu anlasa dahi, namazını yenidən etməlidir.
734- Vaxtın girdiyindən əmin olub namaza başlar ancaq namazda ikən vaxtın girib girmədiyindən şübhəyə dьşsə, namazı batil olar. Amma namazda ikən, vaxtın girdiyindən əmin olar ancaq namazın indiyə qədər etdiyi qədərinin vaxt iзində olub olmadığından şübhəyə dьşsə, namazı düzgündür.
735- Namaz vaxtı elə dar olar ki bəzi mьstəhab-ların edilməsi vəziyyətində, namazın bir miqdarı vaxt xaricində qılınacaq olsa, o müstəhablar edilməməlidir. Məsələn, kunut oxunduğunda namazın bir miqdarı vaxt xaricində qılınacaqsa, kunut oxunmamalıdır. Əgər mьstəhab əməli etsə; heз olmasa namazının bir rükəti vaxtında qılınmışsa, namazı düzgün olar.
736- Yalnız bir rükət namaz qılınacaq qədər vaxt qalsa, namaz əda niyyətiylə qılınmalıdır. Ancaq bilərək bu zamana qədər namaz gecikdirilməməlidir.
737- Yolзu olmayan kimsənin axşama yalnız beş rükət edə biləcək цlзьdə vaxtı qalsa, günortan və ilkindi namazlarının hər ikisini də sırasına görə etməlidir. Əgər daha az vaxt qalmışsa, yalnız ilkindi namazını etməli və sonra gьnortan namazını qəza etməlidir. Gecə yarısına beş rükət qılınacaq qədər vaxt qalsa, axşam və şam namazları sırasıyla qılınmalıdır; əgər daha az vaxt qalsa, əvvəl şam namazı və daha sonra axşam namazı qılınmalıdır. Ancaq fərz ehtiyat gərəyi axşam namazı əda və qəza olduğu niyət edilmədən qılınmalıdır.
738- Yolзu olan bir kimsənin axşama, üç rükət namaz qılacaq qədər vaxtı qalsa, günortan və ilkindi namazını sırasıyla etməli və əgər daha az vaxtı qalsa, yalnız ilkindini etməli və daha sonra gьnortanı qəza etməlidir. Gecə yarısına dörd rükət namaz qılacaq qədər vaxt qalsa, axşam və şam namazını sırasıyla etməlidir. Ьз rьkət namaz qılacaq qədər vaxt varsa, əvvəl şam namazını etməli, beləcə axşam namazının bir rükətini vaxtında yerinə yetirmiş olar. Əgər ьз rьkətdən daha az vaxt qalsa, yalnız şamı etməli və daha sonra əda və qəza olduğunu niyət etmədən axşam namazını etməlidir. Əgər şamı etdikdən sonra, gecə yarısına bir rükət və ya daha зox qılınacaq qədər vaxt qaldığı aydın olsa, dərhal axşam namazını əda niyyətiylə etməsi lazımdır.
739- Namazın ilk vaxtda qılınması, müstəhabdır. Bu mövzu xüsusilə tцvsiyə edilmişdir. Vaxtın əvvəlinə nə qədər yaxın olsa daha yaxşıdır. Fəzilət vaxtının keçməməsi şərtiylə, camaatla qılınması kimi yaxşı bir istiqaməti olsa, gecikdirmənin qorxusu yoxdur.
740- Vaxtın əvvəlində namaz qılmaq istədiyində ьzrь olduğundan ötəri təyəmmьm edərək namaz qılması lazım olan kimsə, vaxtın sonuna qədər ьzrьnьn ortadan qalxacağından ümidini kəssə və ya gecikdirsə təyəmmьm dahi al/gцtьrə bilməyəcəyini bilər və ya buna ehtimal versə, vaxtın əvvəlində təyəmmьm edərək namaz edə bilər. Amma ьzrьnьn qalxmasından ümidini kəsməzsə, ьzrь qalxana və ya ьmidini kisənə qədər səbr etməlidir. Sonra da ьzrь qalxmazsa vaxtın sonunda namazını etməlidir. Namazın yalnız fərzlərini edəcək qədər gцzləməyə ehtiyac yoxdur. Məsələn azan, iqamə, kunut kimi mьstəhabları etmək ьзьn də vaxtı varsa, təyəmmьm edə bilər və mьstəhabları da yerinə gətirə bilər. Təyəmmьm xaricindəki digər ьzrlərdə, ьzrьnьn ortadan qalxacağından ümidini kəsməsə dahi vaxtın başlanğıcında namazını edə bilər. Vaxtın ortasında üzrü qalxsa, bəzi yerlərdə namazını yeniləməsi lazımdır.
741- Namaz hцkmlərini bilməyən və buna gцrə də dьzgьn bir şəkildə namazını edə bilməyən və ya namazdakı şübhələrin hцkmьnь bilmirsə; bu hцkmlərdən biriylə namazda qarşılaşacağını və цyrənmədiyi ьзьn bir fərzi tərk etmək məcburiyyətində qalacağına və ya harama bulaşacağına ehtimal versə, bunları öyrənmək ьзьn namazını gecikdirməlidir. Amma doğru bir şəkildə namazını edəcəyini ьmidiylə namaza başlar, namazda da belə bir vəziyyətlə qarşılaşmazsa, namazı doğrudur. Lakin hökmünü bilmədiyi bir mцvzuyla qarşılaşsa vəzifəsi olduğuna ehtimal verdiyi iki tərəfdən birinə əməl etməli və namazı tamamlamalıdır. Daha sonra hökmü soruşmalı, batil olmuşsa namazını yeniləməli, doğru isə qaytarmasına ehtiyac yoxdur.
742- Namaz ьзьn vaxt uyğun olar, borc verən də al/gцtьrəcəyini istəsə mьmkьn olması halında əvvəl borc verilməli və daha sonra namaz qılınmalıdır. Yenə tələsik edilməsi lazım olan fərz bir işlə qarşılaşılsa, əvvəl o iş edilməlidir. Məsələn, məscidin necis olduğu görülsə, əvvəl məscid təmizlənməli və daha sonra namaz qılınmalıdır. Belə bir vəziyyətdə əvvəl namaz qılınsa, günah işlənmiş olar; amma qılınan namaz düzgündür.
|