"Mənəvi Dünya" ictimai birliyinin sədri, "Məşədi Dadaş" məscidinin imam-camaatı Hacı Şahin Həsənli ANS Press forumunun VIP qonağı olmuşdur. Onunla olan sual-cavabı ixtisarla sizin diqqətinizə çatdırırıq.

Sual: Salam Şahin bəy.

Sağlam bir insanın işdə oturaq vəziyyətdə namaz qılmağının şahidi olmuşam.
Sizcə bu düzgündürmü?

Cavab: Düzgün deyil.

Sual: Salam, HacI
Zəhmət olmasa sədirlik etdiyiniz "Mənəvi Dünya" ictimai birliyi təşkilatı barədə mənə və bütün ans.com/forum istifadəçilərinə qisaca məlumat verəsiniz.
Əvvəlcədən təşəkkür edirəm

Cavab: Sədri olduğum "Mənəvi Dünya" ictimai birliyi 2007-ci ildə dövlət qeydiyyatına alınıb. Təşkilatın əsas məqsədi, xalq arasında milli mənəvi dəyərləri təbliğ etməkdən ibarətdir. Bütün qərbə inteqrasiya olunan cəmiyyətdə yad mədəniyyətlərin milli tədəniyyəti təsirə məruz qoyub aşındırması bəzən qaçılmaz olur. Bu aşınmadan sığortalanmaq üçün milli kimliyə, qayıdışa ehtiyac var. Bu qayıdış xalqın elmə və mədəni tərəqqisinə təkan verməklə yanaşı millətin özlüyünü qoruyur. Özünü tanıyan, öz ucalığını anlayan bir millət qloballaşan dünyada söz sahibi ola bilər. Təşkilatımızın da məqsədi bu özünəqayıdış yolunda fəaliyyət göztərməkdən ibarətdir.

Sual: Salam Haci bilmek isterdim bezi insanlar ancaq cume namazi qilir (her gun qilmir)bu ne derecede doqrudur ?

Cavab: Quranın hökmünə əsasən hər bir müsəlman gündə 5 namaz qılmalıdır. Ancaq cümə günü namaz qılmaq düzgün hesab olunmur.

Sual: Salam aleykum, hormetli Haci Shahin muellim!
Bezi dindar qardashlar cemiyyet arasinda bele bir fikir yayirlar ki, QEDERE IMAN budur ki, INSANIN ETDIYI VE EDECEYI BUTUN ISHLERI ONCEDEN ALLAH-TAALA ADAMIN "ALNINA" YAZIB ve biz yalniz Onun "yazisini" yerine yetiririk. Bele ise, onda birini Allah gunahkar yaradibsa, niye cezalandirir, yaxud birisini yaxshi insan edibse, niye mukafatlandirir? Allah Ozu "yazdigi" ishlere gore insani nece sinayir? Eger insan azad iradeye malik deyilse, onda meger neyise Allah "yazmadigi" kimi de ede biler ki?
Evvelceden oz minnetdarligimi bildirirem.

Cavab: Əvvəla qeyd etmək istərdim ki, alın yazısına inam müsəlmanların tənəzzülünün əsas səbəblərindən biridir. Öz talehində heç bir rolu olmadığına inan bir ümmət tərəqqi və inkişafdan geri qalır, bu tərs təfəkkür xalqın və hər bir fərdin ictimai fəallığını məhdudlaşdırır. Bu inanc insanları idarə olunan bir kütləyə çevirir. Tarix boyu Xilafət dövründə rəsmi təbliğat alın yazısı inancının müsəlmanlar arasında geniş yayılmasına rəvac verib. Beləliklə xəlifələr müsəlmanlarla istədikləri kimi davranıblar, onlara zülm edərək təlqin etməyə çalışıblar ki, bütün bu zülmləri "Allah sizin alnınıza yazıb. Allahın yazısını isə pozmaq olmaz.!" Bunun nəticəsində müsəlmanlar etiraz hissini itirmiş, passiv bir kütləyə çevrildi və bu prosses müsəlmanların elmdə geriləməsinin ictimai prosseslərdən təcrid olunmasının əsasını qoydu. Təbii ki, bu inanc Quran məntiqinə ziddir. Qurani Kərimin məntiqinə əsasən insan ğz talehini özü müəyyənləşdirir. İnsanın ali dərəcəli varlıq olmasının əsas səbəbi onun seçim və iradəyə malik olmasıdır. Quran buyurur, "biz insana doğru yol göstərdik, istər şükr etsin, istər nankor olsun...". Digər tərəfdən alın yazısı varsa insanın axirətdə səadətə qovuşub əzaba düçar olması mənasız olur. Çünki, əgər Allah bir insanın alnına itaətkar olmasını, digərinin isə azğın olmasını yazıbsa buna görə cəza və mükafat verməsinin heç bir mənası yoxdur.

Sual: Salam Hörmetli Hacı Şahin bey!

Size soruşmaq istediklerim aşağıdakı kimidir:

Namaz qılaqken (qadınlar) lakla qılmaq ne qeder düzgündür?
İslam dininde Siğe varmı?
Eşiddiyime göre İslamda bir ana övladının emzirmemek haqqına sahibdi. Yani süd anası tapa biler. Bu ne qeder doğrudur?


Önceden minnetaram

Cavab: Lakın işlədilməsi özü-özlüyündə namazın düzgünlüyünə ziyan gətirmir. Amma dəstamaz alınan zaman dəstamazın bütün üzvlərinə suyun dəyməsi vacib olduğu üçün lakla dəstamaz almaq dəstamazı batil edər.
İslam baxımından ananın övladına süd verməsi onun dini vəzifəsi sayılmır. sÜD ANASI DA TAPILA BİLƏR. Amma bunu deməliyəm ki, ailə inzibati qurum olmadığından İslam ailə münasibətlərini yalnız qanunlarla deyil, qarşılıqlı anlaşmayla tənzimlənməsini istəyir. Təbii ki, ananın övladına süd verməsi onun analıq borcudur.

Siğə barədə fikrimi növbəti suallarda bildirəcəm.

Sual: Salam Şahin bəy sizə 3 sualım var: I Sizcə Azərbaycanda İslam dini layiqincə qiymətləndirilirmi?
II Namaz qılanlar çoxluq təşkil edir yoxsa qılmayanlar?
III sualım isə namaz qılanlar bütün qayda qanuna əməl edirmi?

Cavab: Azərbaycanda dini vəziyyət etiqad və vicdan azadlığı haqqında qanunla tənzimlənir. Bu qanunun özündə müəyyən boşluqların olmasına baxmayaraq bəzən bu qanunun da müddəalarına lazımı şəkildə əməl olunmur. Bəziləri Sovet dövrünün təfəkküründən azad olmadığından dinə təhlükə mənbəyi kimi, gerilik əlaməti kimi baxır. Bəzi hallarda dindarların qanunda təsbit olunmuş hüquqlarına riayət olunmur. Ümumiyyətlə İslam dininin təbliö olunması xalqın dini marifinin yüksəldilməsi yünündə praktiki olaraq heç bir fəaliyyət göstərilmir. Dini kənar təsirlərdən azad etmək istəuiriksə dini dəyərlərimizin lazımi səviyyədə təbliğ olunmasına şərait yaratmalıyıq.Bu sahədə vəziyyəti qənayətbəxş hesab etmirəm.

Təbnii ki, Azərbaycan ateizim təbliğatından yenicə azad olmuş bir dövlətdir və belə bir dövlətdə dini ayinlərə riayət etməyənlərin sayının daha artıq olması təbiidir. Amma bunu deyə bilərəm ki, ibadət edən insanların sayı günü-gündən artmaqdadır.

Bütün namaz qılanların adından danışa bilmərəm, amma dini qayda-qanunlara kamil şəkildə əməl etmək istəyən insanlar da cəmiyyətdə kifayət qədərdir.

Sual: Salam Haci
Bizim mescide (Meshedi Dadash) artim olacaqmi?
Mashallah cumelerde bir azdan mehellede yer olmayacaq!
Shehsen men ozum hemmishe bayirda qiliram namazimi orda olanlari gorurem. Haci biz camaati gilanda, bezi vahtlar olur ki kimse meheleynen dushur camahat arasindan, elebil gormur ki bugeder adam namaz qilir. Haci bu ...?.... insanlar bizim namazimizi pozmur?
Allah sizden razi olsun.

Cavab: Artım dedikdə yəqin ki, təmiri və Məscidin genişlənməsini nəzərdə tutursunuz. Maddi imkanın kifayət qədər olmamasından bu problemlər yaranır. İnşallah ümid edirik ki, bu yaxın zamanda həll olunar.

Namaz qıldığınız halda kiminsə yoldan keçməsi namazınızı pozmur.

Sual: Səlamun Aleykum!

1. Hacı, ölkədəki müsəlmanlar arasında məzhəb ayrı-seçkiliyini aradan qaldırmaq üçün az da olsa bir faliyyətiniz var?
2. Sizcə bu mümkündür?
3. Sizin fikrinizcə İslam peyğəmbəri bu gün gəlsə müsəlmanların ən çox hansı işinə irad tutar?
4. İslam peyğəmbəri sizə qonaq gələcək olsa buna hazırsız, yoxsa evinizdə hökmən nəyinsə yerini dəyişdirərsiniz?
5. Mətbuatdan öyrəndiyimizə görə, İngiltərədə şəriət məhkəmələri, şəriət bankları faliyyət göstərir, müsəlmanlar böyük iqtisadi potensiala sahibdir və İslam dinini qəbul edənlərin sayı çoxalır. Sizin fikrinizə görə, bu bəsit bir ədalət axtarışıdır, yoxsa İslam dövlətinin xəbərçisidir?

Cavablarınız üçün təşəkkür edirəm.

Cavab: Hesab edirəm ki, məzhəb ayrıseçkiliyinin aradan qaldırılması mümkündür. Bu problem dünya müsəlmanları qarşısında duran əsas məsələlərdən biridir. İslam dini ilə müxalif olanlar tarix boyu parçala, hökm sür! prinsipinə əməl etməklə müsəlmanlar arasında millili və məzhəbi zəminində ixtilaflar yaradaraq müsəlman hümmətinin zəifləməsinə rəvac veriblər. Lakin, zənnimcə günahı onlarda yox müsəlmanların özündə axtarmaq lazımdır. Qurani-Kərimin "Hamınız Allahın ipində yapışın və dağılışmayın" ayəsinə əməl etmək, bütövlükdə İslam ümmütinin ən başlıca vəzifəsidir. Bu baxımdan xüsusiylə hər iki məzhəbin alimləri məsuliyyət daşıyırlar. Sevindirici haldır ki, son dövrlərdə məzhəblər arası yaxınlaşma hiss olunur və İslam vəhdəti şüar yox, şüar halından çıxıb proktiki mahiyyət kəsb etməyə başlayır. Amma buna baxmayaraq hələ də ayrı-ayrı ölkələrdə məzhəblər arası ixtilaflar mövcuddur və dəhşətlisi odur ki, bəzən bu ixtilaflar yüzlərlə insanın ölümüylə nəticələnir. Şükürlər olsun ki, Azərbaycanda bu zəmində ciddi bir problem yoxdur və bu dəyəri qoruyub saxlamalıyıq.

Üçüncü sualınıza cavab: Peyğəmbərimiz dünyadan getdiyi zaman "sizə iki əmanət qoyub gedirəm - Quran və Əhli-Beyt" - deyə vəsiyyət etdi. Belə düşünürəm ki, Peyğəmbər müsəlmanların bu iki əmanətə lazımi sayğı göstərmədiyini onlara irad tutar.

4. Evinizdə nəyinsə yerinin dəyişdirilməsinə ehtiyac görmürəm.

5. Sadaladığınız faktların İslam dövlətinin göstəricisi olduğunu qəbul etmirəm. Bunlar müsəlmanların sayının artmasının İslamın Avropada geniş yayılmasının təzahürüdür.

Sual: Essalmu Aleykum. Bidet nedir? Bunu aciqlayardiz zehmet olmasa. Agaclara parca baglamaq, Qebirleri tevaf etmek, Qebir ustunde qurban kesmek, islamda varmi?
Essalmu Aleykum

Cavab: Bidət dini hökümləri dəyişmək, heç bir elmi və məntiqi prinsipə əsaslanmadan dini məsələlər barədə fikir yürütməyə deyilir.
Qəbir üstə qurban kəsmək dinimizlə ziddiyyət təşkil etmir. Yalnız bir məzhəbin alimləri yox, bir çox İslam alimləri bu işin dinə zidd olmadığı qənaətində olublar. O cümlədən Əhli-Sünnət alimlərinin böyüklərin biri olan Şafeyi deyir: "Əgər bir kəs müsəlmanların əməli salehlərə və Peyğəmbərlərə qurbanlıq etməsi barədə tədqiqat apararsa bu nəticəyə çatar ki, qurbanın məqsədi ölülərin ruhuna savab bağışlamaqdır. Əhli-Sünnət icmasına əsasən diri insanların sədəqələri ölülərə yetişir. Bu haqda olan hədis və rəvayətlər səhi və məhşurdur."
Qəbirlərə təzim etmək o qəbirdə yatan insanların Allaha yaxınlığı səbəbindəndirsə, həqiqətdə Allaha təzim hesab olunur. O ki, qaldı hansısa ağaclara parça bağlamaq və s. bu kimi əməllərə bunlar mövhumatın təzahürü və dinin mahiyyətinə ziddir.

Sual: salam haci,
son zamanlar yerli telekanallarin efirinden sayca az keyfiyyetce ashagi olsa da movcud olan dini verilishlerin yoxa cixmasina munasibetiniz necedir?

Cavab: Çox aktual məsələdir. Qəribə təzad ondadır ki, biz bəzən dindarların kənar təsirlərə məruz qalmasından danışırıq amma əməldə dinin normal şəkildə təbliğ olunmasına mane olmaqla bu təsirin genişlənməsinə zəmin yaradırıq. Kütləvi İnformasiya Vasitələrinin vüsusiylə televiziyaların dinin təbliğ olunmasında rolu olduqca böyükdür. Biz dünyavi dövlətdə yaşayırıq deyə din təbliğ olunmamalıdır fikrini irəli sürənlər də tapılır. Bu fikir gülüş doğuran və məntiqsiz bir fikirdir. Bayrağımızdakı rənglərindən biri İslamı təcəssüm etdiyindən insanlarımızın xüsusiylə gənclərimizin formalaşmasında din amilindən geniş istifadə etməliyik. Din mənəviyyatın əsas qaynağıdır. Və bu gün qarşılaşdığımız bir çox problemin kökündə mənəviyyatsızlıq dayanır. Bəziləri dini təbliğin məhdudlaşdırılmasıyla insanların dinə olan marağının azalmasını zənn edirsə yanılır. Bir çox ölkələr qadağalar yolunun effektsizliyini anlayaraq dini azadlıqların verilməsi haqqında düşündüyü halda, bizim onların səhvini təkrar edib qadağa yoluyla getməyimiz yalnışdır. Səhərdən axşama qədər təbliğ olunan əyləncənin təsiriylə formalaşan gənclikdən nə dövlət nə də ki, xalq heç bir fayda görə bilməz. Ona görə də hesab edirəm ki, dinin düzgün təbliğ olunmasında televiziyaların rolu olduqca böyükdür. Və dini proqramların sayının azalmasını mənfi həm də təhlükəli hall hesab edirəm.

Sual: BISMILLEHIR RAHMENIR RAHIM

SALAM ALEYKUM HACI,

Ilk once bu forumda acilmish musahibeniz ile Sizi tebrik edib ugurlar dileyirem.

Sual: YA EYUHELLEZINE EMENU kelmesi QURANI KERIMDE 80 defe seslenir. Tefsiri oxudugum halda yene de Sizden bu cumlenin kimlere aid oldugunu oyrenmek isterdim

ALLAH razi olsun

Cavab: Dediyiniz kəlmə Ərəb dilindən tərcümədə - "Ey iman gətirən şəxslər" - mənasını ifadə edir.

Sual: Salam Haci. Bildiyiniz kimi Danimarka qezetinde Mehemmed peyqemberin daha önce de ciddi narazılıqlar doğuran bir karikaturası yeniden derc olunub. Zehmet olmasa bu barede öz mövqeynizi bildirin.

Cavab: Təbii ki, münasibətim mənfidi. Özünü mədəni adlandıran insanların milyaddan artıq sayı olan müsəlmanların inancını təhqir etməsi bunu söz azadlığı ilə əsaslandırması dəhşətlidir. Bəzi hallarda mədəniyyətlərin dialoqu vicdan azadlığına hörmət haqqında ağız dolusu danışanların belə bir rəzil eməlləri onların acizliyini sübut edir. Həqiqətdə dünyada insanlar arasında İslama marağın günü-gündən artması, İslam mədəniyyətinin yenidən çiçəklənməkdə olması, Qərbdə müəyyən dairələri narahat edir. Və bu məqsədlə müxtəlif cəbhələrdən müsəlmanlara və İslama hücum edirlər. Amma zənn etmirəm ki, ümumbəşəri dəyərləri təhqir etməklə nəyəsə nail ola bilsinlər. Son dövrlərdə mətbuatda gedən məlumatlara əsasən Peyğəmbərin təhqir olunduğu ölkələrdə Qurani-Kərimin tərcümələrinin sayı artır. Bu onu göstərir ki, həmin ölkələrdə İslama maraq daha da artmaqdadı. Nəticədə göründüyü kimi bu təhqirlər onların öz əleyhinə işləyir. Təbii ki, bu cür çirkin əməllər Peyğəmbərimizin böyük şəxsiyyətinə heç bir ləkə gətirməz, əksinə bu rəzil əməl edənlərin mənəvi ebəcərliklərini ortaya qoyur.

Sual: Salam, menim sualim beledir: Sizce dunyada geden elmi texniki inqilab ehalisi muselman olan dovletlerde neye gore cox zeif gedir. Umumiyyetle istenilen sahede bu gerilik nezere carpir. Bu prosesde dinin rolu varmi ve varsa dinin bu prosese ne kimi tesir eden terefleri var?

Cavab: Olduqca geniş bir mövzudur. Və bu mövzu böyük bir tədqiqat əsərinin mövzusu ola bilər. Amma qısa olaraq onu deyə bilərəm ki, həqiqətdə müsəlmanların geriləməsinin səbəbini dində yox, dindən uzaq düşməkdə axtarmaq lazımdır. Deyə bilərsiz ki, Qərb dünyası İslamdan uzaq olduğu halda tərəqqiyə necə nail oldu?! Bu sualın cavabında bunu deyə bilərəm ki, Qərb dünyası təhrif olunmuş xristyanlığın əsarətindən azad olunmaqla həqiqətdən həqiqi dinə doğru addım atdı. Bu addım Qərb mədəniyyətinin intibahıyla nəticələndi. Bu intibah isə elmi-texniki tərəqqini doğurdu. Şeyx Məhəmməd Əbdöhün dediyi kimi, "Qərb dünyası öz dinini atdığı gündən inkişaf etdi, Müsəlmanlar isə dinlərindən uzaqlaşmaqla inkişafdan geri qaldılar.".
Orta əsrlər tarixini diqqətlə oxusaq bu fikrin doğruluğunu görərik. Ən geridə qalmış yarımvəhşi bir millətin dünyanın ən mütərəqqi millətinə çevirən bir dini geriliyin səbəbi kimi təqdim etmək sağlam məntiqə sığmır. Tam qətiyyətlə deyirəm ki, İslam dinində elə bir müdəa tapıla bilməz ki, elmi-texniki tərəqqinin qarşısını alsın, əksinə bir din olaraq İslam müsəlmanların inkişafına təkan verir və eyni zamanda onların mənəvi təmizliyini qoruyur.

Sual: Allahin salami ve rehmeti uzerine olsun Haci,

Namazla, daha dogrusu namazlarin birleshdirilmesi ile bagli aydinlashdirmaya chox ehtiyacim ve bunu sizden xahish edirem. Bildiyiniz kimi biz namaz gilarken gunorta ve esr elece de sham ve xuften namazlarini birleshdiririk. Bir nece vaxtdir namaz giliram ve birleshdirmenin sebebi hele de mene garanligdir. Xahish edirem bir geder bu meseleye aydinliq getiresiniz.

Evvelceden derin teshekkur edirem,

Shahid

Cavab:

Sual: Salam. Şiyə əqidəsinə görə hökmən hansısa müctəhidin yolunu tutmalısan, onun məsləhətlərilə, qoydugu şərtlərlə bəhrələnməlisən. Və hətta özünə müctəhid seçmədikdə etdiyin ibadətlər batil sayılır. Hər halda mən belə oxumuşam. Niyə hökmən belə olmalıdır. Axı insan (məzhəbindən asılı olmayaraq) ALLAHın qoydugu vacid qanunlara riayət edirsə və müctəhid seçmək istəmirsə niyə ibadətlər heç sayılmaıdır. Mən şəxsən qəbul edə bilmirəm. Bəlkə həqiqətən də gözəl, hikmətli bir açıqlaması vardır.
Təşəkkür edirəm.

Cavab: Qeyd olunmalıdır ki, əqidənin seçimində insan heç bir kəsin sözünə qeydsiz, sərtsiz əməl etməməlidir. Əqidənin bütün əsaslarını insan məntiqi və əqli dəlillərə əsasən qəbul etməlidir. Əqidə seçildikdən sonra insan əməl mərhələsinə gəlir. Bu məsələlərdə insanın təqlid etməsi lazımdır. Bir çox şəriət hökümləri Quran və hədislərə əsaslanır və bu hökmləri öyrənmək üçün, insan dini elmlərə kamil yiyələnməli, icdihad dərəcəsinə çatmalıdır. Misalçün namazın qılınma qaydası Quranda yoxdur. Namazın düzgün qılınması yalnız Peyğəmbərimizin sünnətiylə müəyyən olunur. Bütün bu məsələləri bilmət üçün insan ilk olaraq Ərəb dilini kamil bilməlidir, Quran təvsirini, rical elmini mənimsəməlidir. Bu isə hər bir insanın öhtəsindən gəlmədiyi bir işdir. Qeyd etməliyəm ki, təqlid yalnız şiəliyə aid deyil və faktiki olaraq bütün müsəlmanlar kiməsə təqlid edirlər. Bu əməlin hikmətini bilmək istəyirsinizsə, yolu sadədir - Həyatımızın istənilən sahəsində problemlə qarşılaşdığımızda o sahəənin mütəxəsisinə müraciət edirik. Xəstələndikdə həkimə gedirik, maşınımız xarab olduqda ustaya müraciət edirik, təqlidi inkar etmək ona bənzəyir ki, xəstə həkimə müraciətdən boyun qaçırıb öz bildiyi kimi müalicə olunmağa çalışır. Təbii ki, bu onunçün faciəylə nəticələnə bilər.

Sual: Salam.
Menim tanidigim insan var ki namaz qilir.Ancaq bezen ozu bile-blie namazini qezaya saxliyir.Cox maraqlidi bu ne derecede duzgundur?

Cavab: Namazı bilə bilə qəzaya saxlamaq günah sayılır.Qurani-Kərim buyurur vay olsun o namaz qılanların halına ki, namazlarına qarşı səhlənkardırlar.

Sual: Salam aleykum
Size olan suallarım bunlardır.
1) Islam dininin kök hissələri neçə hissədən ibarətdir. Ədl və İmamət dinin köküdür yoxsa budaqları? Köküdürsə hansı əsasə görə?
2) Bir tarixçi mütəxəssis teqlid etdiyi müctəhidin her hansı bir tarixi fikrini səhv saya və burada ona tabe olmaya bilərmi? Məncə təqlid yalnız islam hüququnda olur(fiqhde)